Vangrail

Burgerschap geven aan zijn vmbo-leerlingen van de Driestar in Gouda. Dat doet Arjan van Essen in het tweede leerjaar VMBO-Basis/Kader. Hij besteedt hier 3 uur per week aan. In dit blog geeft hij voorbeelden uit zijn lespraktijk.

Door Arjan van Essen

Als aftrap bekijken we samen ‘De Koning van Katoren’.  Een verhaal over Stach, een jongen die koning wil worden en daar wat voor moet doen. Hij mag in het dorpje ‘Afzetterije’ de mensen van een knobbelneus afhelpen.  Mensen die al jarenlang hun geld uitgeven aan de farmaceutische industrie.  En nu door Stach geholpen worden door het gebruik van brandnetels. Daarna wordt Stach naar een dorp gestuurd waar de kerken schuiven. Stach verzint een oplossing door alle kerken te laten samenwerken. In het centrum van het stadje laat hij ze tegen elkaar tot stilstand komen. Hierna gaat Stach naar het stadje Smook waar hij een milieuprobleem oplost. Als laatste zorgt hij voor een stadje dat getiranniseerd wordt door een man. Ook het politieke gekonkel van wat machtswellustelingen wordt op de hak genomen.

Vervolgens starten we met hardlopen. Dit zullen we elke maand doen. Je kunt pas iets voor een ander betekenen als je goed voor je zelf zorgt.  Door middel van sport en voeding geven we hier aandacht aan.

We sluiten af met een sponsortocht waarbij we geld ophalen voor een goed doel. Dit jaar het ‘Swanenburghshofje’. Een plek in Gouda waar mensen een jaartje tot rust kunnen komen als het leven te zwaar is geworden.  Dan is de omgeving aan de beurt. Door middel van vragen stellen, gaat iedere leerling kijken wat er zoal in zijn of haar directe omgeving gebeurt op het gebied van Burgerschap. Daarbij zijn ze een dag burgemeester, interviewen ze iemand die iets doet op het gebied van vrijwilligerswerk of nevenactiviteit. In de kerk of sportclub. En alles daartussen.

Het bijzondere is dat we onze leerlingen bezig zien met meer doen dan leren.

We verkennen de omgeving van onze school (de werkplek van de leerlingen). Zij kijken hoe historisch dingen gegroeid zijn en ook welke maatschappelijke relevantie dit heeft. In de praktijk betekent dit met een hesje, vuilniszak en knijper een buurt schoonmaken. Ook gaan we op zoek naar plekken in onze samenleving waar we mensen kwijtraken. Door foute keuzes of gemiste kansen. Hiervoor gaan we een dag naar De Hoop in Dordrecht waar onze leerlingen in gesprek gaan met mensen die daar tijdelijk wonen.

Een markt op het schoolplein zorgt voor de verbinding met ouders en andere familieleden. Uiteraard ook met de opbrengst voor een mooi doel.  Tussendoor komen er nog wat mensen op school die ons bijpraten over diverse thema’s.

Het bijzondere is dat we onze leerlingen bezig zien met meer doen dan leren.  En dat ze op die manier ervaren hoe het werkt. Althans dat is de opzet. Het mislukt ook wel eens. Zo zaten we ooit eens met honderdtwintig leerlingen in een verkeerde trein. Of een keer midden in de nacht, na een avontuur in een maisdoolhof, met veel te weinig leraren.  Waardoor we met een sliert van meer dan honderd leerlingen door het nachtelijk duister fietsten met alleen een docent voorop en ééntje achterop. Daar hebben wij dan weer van geleerd.

Wat me telkens raakt is het vertrouwen dat we krijgen van onze jongens en meiden. Ik heb het wel eens aan een zaal ouders verteld met het volgende voorbeeld: ‘Als ik morgen met de klas richting snelweg fiets, en zeg dat we naar Den Haag gaan, dan volgen ze me.  Stel dat we de snelweg op gaan, twee aan twee, over de vluchtstrook; ze zouden het doen.

Hooguit een keer roepen “Wel druk hier meneer” of “Hey! pas op!” tegen een vrachtwagenchauffeur die wat dicht passeert. Maar ze zouden volgen”. Keer op keer blij dat ik bij kan dragen aan het proces dat van mooie mensen, bewuste burgers maakt.  Die keuzes maken en betekenisvol durven te leven.

Nee dat halen we niet altijd. Bij lange na niet. Maar zolang mijn leerling met mij de weg op wil, zal ik hem niet alleen de snelweg, inclusief vluchtstrook, leren gebruiken. Dan wil ik zelfs de vangrail voor hem zijn.