Lesgeven op Aruba

Arnoud Kuijpers kreeg bekendheid door zijn youtubefilmpjes met uitleg over het vak Nederlands en in 2015  werd hij uitgeroepen tot beste docent Nederlands. Als een van de eerste docenten publiceerde hij op Komenskypost zijn veelgelezen zomervakantieverhaal.  Samen met zijn vriendin woont Arnoud sinds enkele maanden op Aruba en geeft hij er Nederlandse les, maar is hij ook een luisterend oor voor zijn leerlingen. Over integratie en het leven op een eiland. 

Door Arnoud Kuijpers

Afgelopen zomer vertrokken mijn vriendin en ik naar Aruba voor een nieuw avontuur. Sindsdien geef ik Nederlands aan havo-leerlingen op Colegio San Nicolas in het zuiden van het eiland. Toegegeven, we genieten van het lekkere weer, de mooie stranden, de relaxte cultuur (‘poco poco’), de schitterende zonsondergangen, de ruige natuur en de water- en strandsporten (beachtennis, kitesurfen, zeilen). Maar er moet ook gewoon gewerkt worden. In deze blog lees je hoe ik het vind om op Aruba les te geven, en wie weet inspireert het jou. Want scholen zitten hier te springen om docenten uit Nederland!

Een lesdag

Elke ochtend gaat om 06.00 de wekker, de zon moet dan nog opkomen. Voor Arubaanse begrippen woon ik ver van mijn werk, maar liefst een half uur rijden. Tenminste, als het verkeer meezit. De hoeveelheid auto’s op Aruba is ongekend (ieder gezin heeft er minimaal twee) en dat zorgt voor veel files. Alhoewel de regering op dit moment mooie fietspaden aanlegt, zie je nog maar weinig fietsers. Dat is op dit moment vaak nog te gevaarlijk, en natuurlijk erg warm. Om 7.45 begint mijn eerste lesuur en begroet ik mijn leerlingen met een vrolijke ‘bon dia’! Meestal zijn mijn lessen na 14.15 klaar en bereid ik mijn lessen voor de rest van de week voor. Momenteel geef ik 32 uur les, dat was ik de afgelopen jaren niet meer gewend.

Papiamento

Vanaf het moment dat we op het eiland wonen zijn mijn vriendin en ik op taalcursus Papiamento gegaan. We hebben ons in korte tijd de basis van het Papiamento eigen gemaakt en dat zorgt bij Arubanen voor respect. Mijn leerlingen vonden het fantastisch om me te helpen met het leren van mijn eerste woordjes tot aan moeilijke zinnen die ik voor mijn huiswerk moest maken. Ik heb nu zelf ondervonden hoe belangrijk het is de taal te leren van het land waar je woont. Wat me dan wel verbaast, is dat sommige Nederlanders die hier al jaren wonen, niet de moeite nemen om de taal te leren. Dat is natuurlijk hun keuze, maar naar mijn idee wordt het integratieproces versneld door het leren van de taal.

Nederlands als moderne vreemde taal?

Arubanen worden ook wel taaljongleurs genoemd, dat merk ik dagelijks in mijn lessen. Omdat ze vaak vier talen spreken ontstaan er nieuwe werkwoorden zoals ‘interacteren’  (interactie hebben). De taal is hier op het eiland onderwerp van discussie. Ik heb me vanaf mijn eerste lesweek verbaasd over de Nederlandse taal op alle scholen op Aruba. Om het in context te plaatsen: leerlingen spreken thuis of met vrienden in het Papiamento, Spaans of Engels. Ze spreken nergens Nederlands, behalve als ze een stap in het klaslokaal zetten. En dan krijgen ze Nederlandse methodes waar het over euro’s, Mark Rutte en de polder gaat. Wat moeten zij daarmee? Nog erger: deze leerlingen maken exact dezelfde examens als de leerlingen in Nederland. Je kunt zelf inschatten hoe de slagingspercentages zijn van mijn leerlingen die bij het examen Nederlands een tekst lezen waar leerlingen in Nederland al veel moeite mee hebben. Nederlands is voor mijn leerlingen een tweede, zo niet derde taal. Zij moeten eerst door die taalbarrière heen, voordat ze toekomen aan leren. En dat heeft vanzelfsprekend veel invloed op de leerprestaties, de kwaliteit van het onderwijs en de kansen die ze de rest van hun leven krijgen.

Natuurlijk heeft de Nederlandse invloed het eiland ook heel wat goeds gebracht. In Nederland kun je bijvoorbeeld -in tegenstelling tot Amerika- relatief goedkoop studeren. Op Aruba zijn de doorstudeermogelijkheden beperkt, met als gevolg dat de meeste afgestudeerden naar het buitenland (voornamelijk Nederland, Amerika en Canada) vertrekken. Maar als je vervolgens bekijkt wat het percentage is van Arubaanse studenten die in Nederland hun studie afmaken (onder de 10%), kun je vraagtekens zetten of we de leerlingen wel naar Nederland moeten sturen. Voor mij voelt het paradoxaal: een Caribisch eiland dat eigenlijk weinig met het Nederlands of de Nederlandse cultuur van doen heeft, maar waarbij ons land en onze cultuur nog wel zo sterk aanwezig is. Als ik over mijn eigen vak spreek: ik zou er een voorstander van zijn om Nederlands als een moderne vreemde taal (als keuzevak) aan te bieden. Dat is in mijn ogen rechtvaardiger, eerlijker en het zal het zelfvertrouwen van de leerlingen op allerlei vlakken vergroten. Ik heb nu het idee dat de leerlingen hier ‘dom’ worden gehouden, terwijl er veel potentie inzit.

Persoonlijk contact

Los van deze discussie is het heel interessant om les te geven op Aruba. Ik werk op een fijne kleine school waardoor je in korte tijd alle collega’s en leerlingen kent. Je kunt, sneller dan in Nederland, het verschil voor sommige leerlingen maken. De thuissituaties van veel leerlingen zijn schrijnend. Dat ik soms een luisterend oor kan bieden, omdat ze me vertrouwen, is het mooiste wat me op een dag kan gebeuren. Natuurlijk, ik ben en blijf een macamba (een blanke), maar voor sommigen ben ik hun ‘brother’ met wie ze kunnen grappen en grollen. Ondanks dat ik nog steeds met veel passie mijn vak geef (ik heb onder andere een website en schoolredactie opgezet), ligt mijn focus meer bij het helpen van mijn leerlingen op persoonlijk vlak. En natuurlijk merk ik dat daardoor ook hun Nederlands vooruit gaat. Ze moeten bij mij in en buiten de les wél continu Nederlands praten. Die drempel is hoog, maar ik merk dat die steeds lager wordt.

Ontspanning

Aruba heeft mijn hart veroverd. Ik hou van de manier waarop de mensen hier in het leven staan. De Arubaanse cultuur met eten, drinken, muziek, vriendelijkheid en carnaval heeft me als mens verrijkt. Vanaf het moment dat ik hier landde, voelde ik me als een vis in het Caribische water. Daarbij heb ik mijn Nederlandse bril thuisgelaten, zodat ik me over heb kunnen geven aan deze andere cultuur. Voor mij is het meest waardevolle dat ik hier veel relaxter in het leven sta. De balans tussen werk en privé is hier beter dan in Nederland. Die was de laatste twee jaar -door mijn eigen toedoen-  denk ik zoek. Als je ooit overweegt om ook naar Aruba te komen, laat het me weten. Ik help je graag verder op weg! Voor nu: pasa un bon dia y ayo!