Wie voor een dubbeltje geboren is…?

Jan Lepeltak

Ten onrechte op een te ‘laag’ instroomniveau terecht komen heeft de afgelopen tijd terecht veel aandacht gekregen. Denk aan de serie ‘Klassen’ en de daarop volgende ‘Meetups’ van Human. Ongelijke kansen, verkeerde schooladviezen; iedereen kent wel voorbeelden uit zijn omgeving.

Soms zijn het verhalen over je eigen schoolervaringen. KomenskyPost is op zoek naar deze verhalen. Al was het alleen maar, omdat je er andere jonge mensen een hart mee onder de riem kan steken.

Achterstanden en ongelijke kansen

Amsterdam, voorjaar 1963. Ik voelde mij ’s middags niet goed worden in de 6^e klas van de lagere school. Ik moest overgeven en na krampen in mijn buik vond de meester, broeder Bernardo, het beter dat een klasgenoot mij naar huis bracht. Thuis werd de pijn steeds heviger. Ik krijste het uit en mijn moeder belde de huisarts. Dokter Kagenaar kwam snel. Hij woonde bij zijn praktijk op de sjieke Nicolaas Witsenkade en was binnen vijf minuten op de fiets in De Pijp.

Hij onderzocht mij, maar was niet zeker van zijn zaak. Een uur later kwam er een GGD-arts en tegen de avond een ziekenwagen die mij in hoge snelheid naar het Emmakinderziekenhuis aan de Sarphatistraat bracht. De buren keken verontrust toe. Toen de avond was gevallen werd ik de operatiekamer binnengereden en werd mijn blindedarm verwijderd.
Er traden complicaties op wat ertoe leidde dat ik bijna acht weken in het ziekenhuis lag. Maar hoe moest dat nu met mijn toelatingsexamen voor de hbs? Van enige voorbereiding kon geen sprake meer zijn. Mijn schooladvies was mulo, maar na een door mijn ouders afgedwongen psychologische test werd dit gewijzigd in mulo en als ik erg mijn best deed wellicht hbs. Ik was erg laat jarig (in augustus), een jaartje een zogenaamde zevende klas vond de school daarom geen probleem.

Ik deed toelatingsexamen (dat was toen gebruikelijk bij een gedeeld advies) en was zeer nerveus voor de uitslag die werd gepresenteerd op een bijzonder warme zomermiddag in de aula van de vo-school. Toen pater van der Lee, die toen schoolleider was van de onderbouw van de hbs en leraar biologie op het St. Ignatiuscollege, mijn naam noemde viel er een grote spanning van mij af. Ik slaagde echter zonder problemen, al werd ik door mijn leeftijd voorwaardelijk aangenomen, doubleren mocht niet in de 1^e klas.
Het hoofd van de lagere school had meer moeite met onze schoolkeuze. De weinige leerlingen die naar een hbs gingen bezochten het St. Nicolaaslyceum. Een enkeling koos voor het meer elitaire St. Ignatiuscollege. Zo ook mijn ouders of beter mijn elf jaar oudere broer die ook het Ig had bezocht. “Wij hadden het hoog in de bol”, liet men blijken.

Achteraf geen spijt, maar toch een beetje jammer dat ik daardoor niet in de klas was gekomen bij de twee weken oudere Louis van Gaal die wel naar de 1^e van het Nicolaas ging. Van Gaal opende een aantal jaren geleden nog de nieuwbouw van het Nicolaas aan de zuid-as.

Achteraf een klein wonder dat ik op het Ig ben gekomen en gebleven. Dat was zeker ook te danken aan een aantal moderne jezuïeten die genoeg hadden van een school met vooral kinderen van de Brenninkmeijers, Russels en Hollenkampen. Zij gaven graag kinderen uit andere milieus, bijvoorbeeld uit De Pijp, een kans en ze verzorgden tijdens het eerste schooljaar huiswerkklassen. Zo bracht de school naast een aantal bekende politici (tweemaal een NAVO-voorzitter en de CDA oprichter) ook een Nobelprijswinnaar (chemie 1995) voort. De recent overleden Paul Crutzen kwam ook uit De Pijp en was zoon van een katholieke ober. Hij omschreef zich in interviews als een gewone volksjongen uit de Pijp. kreeg de laureaat voor zijn baanbrekend onderzoek naar het gat in de ozonlaag. Door ziekte behaalde hij onvoldoende resultaten om een beurs te krijgen voor een studie aan de universiteit. Hij ging aan een mts studeren en studeerde later af aan de universiteit van Stockholm. 

Zo zijn er nog legio verhalen te vinden van rare schooladviezen en keuzes, achterstanden die uiteindelijk niet per se een probleem bleken en soms uiteindelijk leidden tot succes. Maar uiteraard zijn er veel meer verhalen die we niet kennen van verloren talent, van mensen die voor een ‘dubbeltje geboren zijn’, en een veel te laag schooladvies kregen, zoals we ook in de serie ‘Klassen’ zagen. Of het nu gaat om de slimste mens, Rob Kemps van de Snollebollekes (“met lts-diploma zwakstroom en een modaal horecadiploma”), of Dave Blank die begon op de lts en nu hoogleraar Nanotechnologie is aan de Universiteit Twente en een internationaal erkend expert. Allemaal hebben ze een merkwaardige schoolcarrière achter de rug.

Om met een Slimste Mens-achtige vraag te eindigen: “Wat kunt ú vertellen over de onjuiste adviezen voor vervolgonderwijs die u ontving?” Deel ze.
info@komenskypost.nl