Johan Compier
Wat te doen aan ongelijke kansen? Volgens oud-leraar Johan Copier is goed onderwijs de enige remedie zoals we volgens hem in een Londense school in ‘Klassen’ zagen.
Aanvankelijk dacht ik verzeild te zijn in de zendtijd voor politieke partijen. De wethouder van dienst, een vrouw met een missie volgens de ronkende voice-over, trekt ten strijde tegen de vroege selectie van basisscholieren bij de keuze van voortgezet onderwijs. In zaaltjes predikt zij dat kinderen langer bij elkaar moeten zitten; de cognitieve verschillen tussen kinderen zijn immers helemaal niet zo groot, en als ze op de basisschool bij elkaar kunnen zitten dan kan dat ook in het voortgezet onderwijs! Voorwaarts, op naar de middenschool!
De wethouder blijkt een van de personages te zijn die figureren in Klassen, een serie die een beeld schetst van het onderwijs in Amsterdam-Noord. Zij organiseert zogenoemde kansentafels waarbij onderzoekers haar voorhouden dat sommige kinderen bij dezelfde prestaties een lager advies voor een vervolgopleiding krijgen. De politicus wil onmiddellijk ten strijde trekken. Maar wat zou er gebeuren wanneer er critici aanschuiven met onderzoeksresultaten die indruisen tegen haar dogma’s?
In London openbaart zich een onderwijskundig wonder. Scholen die jarenlang zeer zwak waren hebben zich in korte tijd getransformeerd in scholen met uitmuntende resultaten. Hoe hebben ze dat geflikt? Hoogste tijd voor een studietrip voor de Amsterdammers.
Dat uitstapje lijkt niet overbodig; de kijker krijgt geen hoge pet van de lessen op de vmbo-school Het Hogelant. De les Engels verzandt al na korte tijd in chaos: leerlingen praten over de smaak van pannenkoeken, iemand moet zijn kankerbek houden, er wordt gejongleerd met een mes, een groep leerlingen communiceert non-verbaal met een jongeman op het schoolplein. Tegen het einde van de les moet de leraar de deur barricaderen om te voorkomen dat de leerlingen het lokaal voortijdig verlaten. De les begrijpend lezen verloopt niet veel beter. De opdracht is om meerkeuzevragen te beantwoorden op de computer. Al na vijf vragen verschijnen de schietspelletjes op de schermen. Bij het vertrek groet de leraar: ´Goed gewerkt, jongens.´ De kijker blijft verweesd achter. Is dit een school? Is dit onderwijs?
In Londen waait een andere wind. ´s Morgens sluit de school om acht uur zijn deuren, de conciërge telt de seconden af, de laatste leerlingen trekken een turbosprint om nog net binnen te komen. Klokslag acht zwaaien de hekken onverbiddelijk dicht. Binnen heerst de erfgenaam van Bint, op zijn school is er tucht. De glanzende schoolresultaten zijn gebaseerd op slechts enkele principes: discipline, goede leraren en van de leerlingen wordt goed gedrag, respect en hard werken verwacht geëist. Deze Bint maakt korte metten met de stokpaardjes van de wethouder, hou op over die segregatie, je kunt de maatschappij niet veranderen, je kunt wel je stinkende best doen om goed onderwijs te geven, no more excuses. De Hollandse delegatie staat er verwonderd en lacherig bij te kijken. Dit past niet in de heilsleer van de wethouder, de opbrengsten van het studietripje verdampen voordat Amsterdam bereikt is. Zo verdampen ook de kansen van de leerlingen op Het Hogelant op goed onderwijs.
Oud-leraar en schoolleider
P. Jansen
Een indrukwekkende lijst, maar teveel om te lezen. Dat is duidelijk. Maar de conclusie die getrokken wordt is te mager. Natuurlijk nekt op dit moment een vroege selectie die kinderen die een hoger niveau aan zullen kunnen kwa intelligentie maar dat (nog) niet halen door hun omstandigheden (persoon, thuis). Maar dat ligt niet aan hun vroege selectie maar aan het feit dat het buitengewoon moeilijk is om daarna hogerop te komen in het onderwijs. Dat stapelen en opstromen, daar gaat het om. En natuurlijk goed onderwijs in kleine klassen door bekwame docenten met een goed salaris. Dat moeten we eindelijk eens realiseren. Al het andere is Hansaplast.
Alois Ruitenbeek
Als je hebt over onderzoek dat indruist tegen de dogma’s van de wethouder (Marjolein Moorman), dan moet je dat onderzoek noemen. Als je dat niet doet (en kunt), dan klets je uit je nek. En dat doe je, zie de lijst hieronder met onderzoek waaruit blijkt dat een vroege schoolselectie kinderen, vooral de kinderen uit een lage SES, op achterstand zet. Dit is waar de wethouder tegen strijd, met niet aflatende energie. Ik kan er alleen maar respect voor hebben, ook al zijn er vast en zeker andere zaken die zij over het hoofd ziet.
Het valt mij op dat witte mannen vanaf een zekere leeftijd steeds weer deze wethouder menen te moeten afzeiken. Is het zo moeilijk om te accepteren dat vrouwen recht door zee en ‘hard’ strijden voor een rechtvaardige zaak? Kennelijk wel voor sommige mannen. Hieronder de lijst met onderzoek:
Dupriez, V., Dumay, X., & Vause, A. 2008. How do school systems manage pupils’ heterogeneity?
Comparative Education Review, 52, 245-273
Luyten, H. 2008, Empirische evidentie voor effecten van vroegtijdige selectie in het onderwijs. Enschede:
Universiteit Twente.
Maurin, E. & McNally, S. 2007. Educational Effects of Widening Access to the Academic Track: A Natural
Experiment. IZA Discussion Paper, no. 2596.
Meghir, C., & Palme, M. 2005. “Educational Reform, Ability, and Family Background.” American Economic
Review, 95(1): 414-424.
Mühlenweg, A. 2007. Educational effects of early or later secondary school tracking in Germany, discussion
paper, Mannheim: Center for European Economic Research (ZEW).
Naaijer, H. M., Spithoff, M., Osinga, M., Klitzing, N., Korpershoek, H., & Opdenakker, M-C. 2016). De
overgang van primair naar voortgezet onderwijs in internationaal perspectief: Een systematische
overzichtsstudie van onderwijstransities in relatie tot kenmerken van verschillende Europese
onderwijsstelsels. Groningen: GION onderwijs/onderzoek.
Onderwijsraad 2010. Vroeg of laat. Den Haag: Onderwijsraad.
OECD 2007. Thematic review of Tertiary Education.
OECD 2016. Netherlands 2016: Foundations for the Future. Parijs: OECD Publishing.
Pásztor, A. 2008.The children of guest workers: comparative analysis of scholastic achievement of pupils of
Turkish origin throughout Europe. Intercultural Education, 19, 407-419.
Timmermans, A. C., Kuyper, H., & van der Werf, M. P. C. 2013. Schooladviezen en onderwijsloopbanen.
Voorkomen, risicofactoren en gevolgen van onder- en overadvisering. Groningen: GION.
Tolsma, J. & Wolbers, M. H. J. 2010. Onderwijs als nieuwe sociale scheidslijn? De gevolgen van
onderwijsexpansie voor sociale mobiliteit, de waarde van diploma’s en het relatieve belang van opleiding in
Nederland. Tijdschrift voor Sociologie, 31, 239-259.
Van der Steeg, M. 2011. Invloed vroege selectie op bovenkant vaardigheidsverdeling. Achtergronddocument
bij CPB Policy brief, 5.
Van Rooijen, M., Korpershoek, H., Vugteveen, J., Timmermans, A.C., & Opdenakker, M. C. 2016.
Overgangen en aansluitingen in het onderwijs. Deelrapportage 2: empirische studie naar de cognitieve en
niet-cognitieve ontwikkeling van leerlingen rondom de po-vo overgang. Groningen: GION
Judith Pietersma
Door haar standpunt en haar drammerigheid heeft deze wethouder mijn sympathie verloren. Blijven volhouden dat gemengde scholen ideaal zijn. Maar dan blijven ‘gegoede’ kinderen bijles krijgen en achterstandskinderen niet. Alle kinderen hebben recht op het beste van het beste. Niet alleen een aardige, meelevende of begrijpende leerkracht. Vooral een vaardige, goed opgeleide leerkracht. Dus scholen die in hun leerkrachten investeren, zorgen er automatisch voor dat leerlingen het beste onderwijs krijgen.
P. Jansen
Dag Johan,
Ik ben het zeer met je eens. Kleinere klassen, goed opgeleide bekwame docenten met een goede werkweek. Die school in Londen schiep voor al die probleemleerlingen een leefklimaat waarin ze zich kunnen ontwikkelen, een reservaat van studie en vooruitgang waarin ze hun (thuis)omstandigheden konden vergeten.
Maar wij leuteren over verlengde brugklassen. In de 70-er jaren al afgeschaft denk ik. Wat essentieel is voor leerlingen die door wat voor omstandigheden dan ook het schooltraject doorlopen is het makkelijk maken van stapelen en opstromen. Dat bleek ook tijden De Publieke Tribune over een school in Heerlen. Maar dat is moeilijk gemaakt. Vrijwel onneembare drempels omdat de school hoog wil eindigen in de statistieken en ranglijsten. En zich dus geen zittenblijvers wil permitteren. Dus is afstromen aan de orde van de dag.