Is er iets mis op de Pabo’s?

Judith Porcelijn

Nicole staat voor de groep. Ze kijkt van links naar rechts door de klas – en weer terug. Alle leerlingen zijn rustig aan het werk. Haar blik blijft even hangen bij Sofia, die krampachtig pogingen doet om de hoofdletter S te schrijven in haar werkschrift. Maar ze doet dat in spiegelbeeld. Nicole loopt geruisloos naar voren en wijst Sofia op het voorbeeld op het bord. Als Sofia haar vragend aankijkt, helpt Nicole haar – zonder woorden – met gummen en de juiste pengreep. Daarna oefenen ze samen op een kladblaadje. Dan valt het kwartje en een dikke duim van Juf Nicole is de beloning. Sofia straalt. 

Eigenlijk is Nicole geen juf. Ze is onderwijsassistent. Ze staat al drie jaar voor groep 4 en draait de groep zelfstandig. Maar de dag tevoren heeft ze te horen gekregen dat ze opnieuw gezakt is voor haar rekentoets. Weer geen Pabo komend schooljaar. Ze houdt van haar leerlingen, van haar werk, maar ze zou o zo graag hetzelfde salaris krijgen als haar collega’s.

Tina staat voor de groep. Ze kijkt naar haar handen. Ze trillen. Ze haalt diep adem en zegt met de meest besliste stem die ze kan vinden: ‘Willen jullie alsjeblieft op je plaats gaan zitten en je mond dichthouden?’ Maar niemand reageert; Tina wordt niet gehoord. Ze klapt in haar handen. Jasmijn en Maartje kijken verstoord op uit hun gesprek, halen hun schouders op en kletsen weer verder. 

Tina heeft wel een lesbevoegdheid. Op de academische Pabo heeft ze onderzoek leren doen, ze weet alles van didactiek en haar algemene kennis is ruim voldoende. Reflecteren kan ze uitstekend. Ze weet precies waar het bij haar aan schort: ze kan geen orde houden. Maar juist dàt heeft ze op de Pabo niet geleerd. Ze heeft geen idee hoe ze dit gaat volhouden.

Wordt dit een pleidooi voor meer onbevoegden voor de klas? Ben ik tegen drempeltoetsen voorafgaand aan een HBO-opleiding? Geloof ik dat de Pabo’s onvoldoende voorbereiden op de lespraktijk? Het antwoord is driewerf ‘nee’.

Een ander voorbeeld:

Een jaar of vijf geleden vroeg Anke, een onderwijsassistente die de toelatingstoetsen voor de Pabo wel had gehaald, om mijn hulp. Naar haar zeggen kon ze niet goed omgaan met computers; met name Word. Haar verslagen werden keer op keer afgekeurd. Ik vroeg haar haar laatste verslag op te sturen. 

Toen ik Anke’s bestand opende, schrok ik me een ongeluk. De tekstopmaak was één grote puinhoop. Maar erger: de tekst stond vol met spelfouten, kromme zinnen en eerlijk gezegd: het ging nergens over. Geen kop, geen staart… zelfs geen inhoud. Toen ik haar daar op aansprak zei Anke: ‘Dat maakt niet uit, ik ga toch alleen met kleuters werken…’

Lesgeven is een vak. Je kunt het leren – als je wilt en kunt.

Ik ben van mening dat je een bepaald denkniveau moet hebben om voor een groep te mogen staan. Daarnaast moet je op je handelen kunnen reflecteren, wat alleen lukt als je over voldoende kennis beschikt om verbanden te kunnen leggen. Lees Willingham er maar op na.

Mijn Pabo (eerste lichting ’84-’88) was ook geen beste opleiding. Ik wist alles van kleisoorten, kon alle pedagogen op een tijdlijn zetten en maakte leuke handpoppen. Maar echt goed lesgeven heb ik pas geleerd in de praktijk, met vallen en opstaan. Net als reflecteren op mijn handelen. 

Dus nee; met de meeste Pabo’s is volgens mij niets mis. Ik denk wel dat er op sommige Pabo’s teveel tijd wordt besteed aan reflectie en te weinig aan nieuwe wetenschappelijke inzichten. 

Misschien is dit de oplossing: een ander soort selectie aan de poort. Een gesprek waarin het gaat over verwachtingen, de wil om kennis te vergaren en de motivatie om voor een klas te willen staan. 

Arbitrair? Ja! En wat is daar mis mee? Het wordt tijd dat we gaan steunen op mensen die kennis van zaken hebben in plaats van op gestandaardiseerde tests die geen recht doen aan juffen als Nicole, Tina en Anke. 

Want ik ken hele goede leraren, die pas op latere leeftijd goed hebben leren spellen en rekenen. Op de Pabo namelijk.