Johan De Wilde
1 De leraar als pestkop
Er zijn blijkbaar leraren die het op bepaalde leerlingen gemunt hebben. Ze viseren (standaard Vlaams voor het gemunt hebben op een bepaald persoon red.) hun slachtoffers en grijpen alle mogelijke gelegenheden aan om hen het leven zuur te maken en zelfs publiek belachelijk te maken. Ik heb er al vaker over gelezen, maar ervaring heb ik er niet mee. In mijn eigen schooltijd waren er wel leraren die in een bui van razernij verbaal of fysiek over de schreef gingen, maar in mijn herinnering was er niemand die het systematisch deed. De slachtoffers van de incidenten waren verbaal niet de sterksten. De uitzondering op die regel was een artistiek begaafde leerling die hard werd aangepakt omwille van zijn slordigheid, maar eigenlijk paste hij niet in de mentale vakjes waar de leraar zijn leerlingen in wou persen.
2 De leraar als pestkop van collega’s
De meeste lerarenteams waarmee ik te maken heb, bevinden zich op één as, met aan het ene uiteinde de hechte groep waar iedereen goed met iedereen overeenkomt, en aan het andere een kliekjesstructuur waar insiders met elkaar optrekken zonder het leven en laten leven van outsiders te verstoren. Maar er zijn ook scholen waar collega’s elkaar de duvel aandoen. Daar ken ik jammer genoeg wel verhalen van. Het pesten springt niet altijd in het oog, maar als bijvoorbeeld een leraar dagelijks alleen in de eigen klas eet, zie ik een knipperlicht.
3 De leraar als degene die het pesten in de klasgroep opmerkt
Dit verband tussen pesten en leraar zijn ligt het meest voor de hand. Binnen die groep van leraren zijn er nog grote verschillen. De ene merkt het sneller op dan de andere en is meer gemotiveerd en competent om er iets aan te doen. Goede leraren voorkomen ook dat er gepest wordt en dat ze corrigerend moeten optreden.
4 De leraar als de gepeste van vroeger
Ik zou hier zelf niet opgekomen zijn, als ik niet vlak voor de kerstvakantie gezien zou hebben dat de meerderheid van mijn studenten kleuteronderwijs de hand opstak toen ik hen vroeg of ze zelf ooit gepest waren als leerling. Aanleiding voor de vraag was een beklijvende presentatie van een paar studenten over pesten tijdens een les agogische vaardigheden. Degenen die zich een leraar van het vorige type herinnerden, een leraar die het pesten opmerkte en er deskundig tegen optrad, spreken er nu met glinsterende ogen over.
5 De leraar als de pestkop van vroeger
Ook zij bestaan, leraren die vroeger zelf pestkop geweest zijn. Mijn telling van de schaarse publiek opgestoken handen zal de betrouwbaarheidstoets niet doorstaan, zelfs niet als ik schrijf dat ik bij deze vraag zelf mijn hand opgestoken heb.
Ik heb daarop trouwens nog een derde vraag gesteld, aan zij die vroeger zelf het slachtoffer van pesterijen waren geweest. Was dat feit naar hun aanvoelen een factor in hun keuze voor het lerarenberoep? Verstandig en wijs als mijn studenten zijn, antwoordden ze daar niet met een simpele ja of nee op. Het is voor ons allemaal iets om verder over te reflecteren of onderzoeksvragen rond te formuleren.
Johan De Wilde is redacteur van KomenskyPost en verbonden aan Odisee hogeschool als lerarenopleider, verantwoordelijke voor de coachingstool MyCompass en lid van Dienst Onderwijs en Kwaliteit. Hij is ook voorzitter van Velov (beroepsvereniging Vlaamse lerarenopleiders) en auteur en coauteur van de boeken De startende leraar en Leren Durven Coachen.
________________________________________________________________________
JL: Iets om verder over te reflecteren: Op dat laatste ga ik graag even in. In zowel mijn eigen middelbare schooltijd als in de jaren dat ik zelf les gaf heb met vormen van pesten te maken gehad. Als leerling werd ik wel eens gepest door een enkele klasgenoot uit de katholieke elite die woonde in wat in Amsterdam de goudkust wordt genoemd. De buurt van de Apollolaan. Ikzelf woonde in de Pijp, een echte Amsterdamse volkswijk. “Niet op reageren was mijn devies“ zoals vaak werd gezegd in de film Willem Parel (1955) met Wim Sonneveld. Overigens zou mijn wraak decennia later zoet blijken. Maar dit is een ander verhaal.
Toen ik zelf les ging geven op mijn oude school kwam ik op de eerste dag een van de oude conciërges tegen. Een geweldige authentieke Amsterdammer. Zijn eerste reactie was: “Hé, hoe hebben ze jou toegelaten?“ Grappig bedoeld, maar met een kern van waarheid. Ik gold als behoorlijk lastig bij sommige leraren.
Wij hadden onder de circa 80 leraren ook kliekjes. Op maandagochtend werden bij de koffie ervaringen uitgewisseld van leraren die op een feestje waren geweest bij een van de kliekjes. Ja, ik werd ook weleens uitgenodigd als het een lid van mijn sectie betrof. Deze sfeer wordt treffend beschreven in De laatste schooldag van Jan Siebelink.
Geef een reactie