Kun je zonder leservaring leraren opleiden ?

Docent-onderzoeker Jeroen Clemens heeft zo zijn twijfels.

Via de Engelstalige blog van Pedro De Bruyckere las ik een interessant artikel in chronotope over de vraag of leraren onderwezen kunnen worden door docenten die zelf geen ervaring hebben in lesgeven. Gerefereerd wordt aan Michael Polanyi die in zijn magnum opus uit 1959 “Personal Knowledge,’ spreekt over ‘tacit knowledge’

“as anything we know how to do but cannot explicitly explain how we do it, such as the complex set of skills needed to ride a bike or the instinctive ability to stay afloat in water. It is the ephemeral, elusive form of knowledge that resists classification or codification and that can only be gleaned through immersion in the experience itself.”

Toegepast op het vak leraar zegt de auteur van het artikel dat

“Teaching a group of children (as opposed to adults) over an extended period of time is one of those highly specialised domains where tacit knowledge is perhaps more of a prerequisite than others. It involves a million subtle nuances that are often invisible to the untrained eye, and as Polanyi reminds us, are often invisible to the teacher themselves.”.

Daarenboven is het ook nog nodig om praktijkkennis te hebben

” how to assimilate all those elements and navigate the demands of an ever changing curriculum, parental engagement, marking and assessment and the undulating rhythms of the school year”.

Dat zijn ook vormen van tacit knowledge

“that are difficult to even define by its very best practitioners, never mind codify and teach to someone else.”.

Dit betekent dat de titel van het artikel een retorische is.

Nee, dat kan niet. Een lerarenopleider moet een ervaren leraar zijn, anders kan hij geen leraren opleiden. Ik ben het daar mee eens, en zou het zelfs nog wat verder willen trekken. Ik vind dat een lerarenopleider ook actief les moet geven naast zijn werk als lerarenopleider om zijn ‘tacit knowledge’ op peil te houden, maar ook vanwege zijn zijn geloofwaardigheid.

Ik heb zelf meer dan 35 jaar ervaring in het onderwijs, waarbij ik in de jaren ’80 (1981-1993) lerarenopleider Nederlands en nascholer was aan de lerarenopleiding in Utrecht, daarna (1993-2003) projectleider Talen aan het APS, waarbij ik ook veel trainingen / nascholing verzorgde bij leraren Nederlands. Vanaf 2003 ben ik leraar Nederlands aan het VO, onderzoeker onlinegeletterdheid en geef ik scholingen, spreekbeurten etc. In de tijd dat ik nascholing gaf via het APS merkte ik al dat mijn kennis van de ‘echte’ werkvloer niet voldoende was om goed aan te sluiten bij de behoeften van de leraren. Mijn praktijkervaring was te lang geleden en achter in de klas zitten is niet voldoende.

Toen ik weer leraar was na 2003, merkte ik dat deze praktijkervaring erg hielp bij mijn activiteiten als workshopleider en bij het geven van gastcolleges. Ik voelde mij zekerder, kon beter aansluiten op problemen van studenten, kon beter koppelingen maken met de praktijk en ik was ook duidelijk meer geloofwaardig bij de studenten en/of  zittende leraren. Zij formuleerden expliciet dat het feit dat ik zelf les gaf en voorbeelden kon geven van mijn lespraktijk en ideeën toetsen aan mijn eigen praktijk mij een duidelijke voorsprong gaven op collega’s die dat niet hadden. En ik denk dat zij gelijk hadden en dat mijn kwaliteit door deze koppeling groter was als toen ik alleen met theoretische kennis gewapend scholing gaf.

Dus ik denk: lerarenopleiders moeten veel leservaring hebben en dat op peil houden door ook nog les te geven naast hun baan als lerarenopleider om goede kwaliteit te kunnen leveren. Dat je daarnaast goede theoretische kennis moet hebben en pedagogisch-didactische bekwaamheid  spreekt vanzelf.

Ik ben benieuwd naar de discussie hierover. Wat vinden jullie?

chronotope. (2016, May 7). Should teachers be told how to teach by those who’ve never been teachers themselves? Retrieved May 9, 2016, from Chronotope

Blog Jeroen Clemens