De promotie van de bètaprofielen is inmiddels succesvol gebleken, maar het negatieve effect op de keuze voor Letteren heeft men onderschat. Het gevolg is een tekort aan talendocenten. Subsidies moeten er vervolgens voor zorgen dat het tij keert en het aantal docenten in de tekortvakken toeneemt. Praktijk en wetenschap bundelen hun krachten. Oorzaken en oplossingen tijdens het symposium ‘Gelijk oversteken – van vwo naar universiteit’ .
Door Ankie Cuijpers
“CM-profiel is een pretpakket”. Dagvoorzitter Piet-Hein Peeters roept meteen verontwaardigde reacties vanuit het publiek over zich af. “Met de N-profielen heb je meer mogelijkheden bij de beroepskeuze.” Volgens Yvonne Schoolmeesters, docent en spreker tijdens het symposium, is dit één van de oorzaken van het niet kiezen van een letterenstudie. Lotte Jensen, universitair hoofddocent en spreker, noemt de beeldvorming “Wie rijk wil worden, kiest voor Maatschappij en Economie”. De nuance bespreken zij deze donderdagmiddag 9 februari in de aula van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Een subsidie van €550.000 van OCW via het actieplan Meer en Betere Leraren maakt het in 2014 mogelijk om te proberen meer letterenstudenten te enthousiasmeren voor het leraarschap. Een nauwere samenwerking tussen vo en wo realiseren is een van de acties. Hierbij zijn docenten uit het vwo als Teacher in Residence (TiR) betrokken. Naast hun aanstelling in het vo werken zij één dag per week samen met de universiteit. Deze TiRs hebben de afgelopen twee jaar aan verschillende initiatieven gewerkt. De publicatie Gelijk oversteken – van vwo naar universiteit, een bundel met aanbevelingen, die tijdens het symposium uitgereikt wordt, is het tastbare resultaat.
In haar openingswoord pleit prof. dr. Margot van Mulken, hoogleraar Internationale Bedrijfscommunicatie (RU), voor samenwerking binnen de geesteswetenschappen. Nu zijn dat nog allemaal losse vakgroepen. Ook Thomas de Bruijn, docent Nederlands Pax Christi College Druten en TiR, houdt een stevig pleidooi voor samenwerking zowel vanuit de universiteit met het vo, alsook binnen de talen in het vo. Hij bespreekt een selectie uit de bundel met aanbevelingen: laat jezelf en je onderzoek zien in het vo, wissel kennis uit met het vo, maak studenten enthousiast voor het docentschap, maak gebruik van expertise op de universiteit, zet talenafdelingen als één geheel neer binnen school, ontwikkel en deel je materiaal
Speeddaten
Yvonne Schoolmeesters (‘nomen est omen’?), docente Frans en decaan aan het Valuascollege Venlo en TiR, legt de nadruk op de wijze waarop profielkeuzes tot stand zouden moeten komen. Vaak ligt daar de bottleneck voor het voortijdig stoppen met een studie. Het speeddaten tussen derde en vijfde klassers ervaart zij als zeer succesvol. “Leerlingen vinden de overgang van de derde klas naar de bovenbouw erg groot. Vakken zijn veel moeilijker dan in de onderbouw. Breng leerlingen met elkaar in contact om ervaringen te delen”. Zij constateert dat het stimuleren van zelfreflectie een heel belangrijke factor is bij de profielkeuze, maar betreurt dat er nauwelijks onderzoek is naar dit onderwerp. Vanuit de zaal komen er vervolgens twee reacties van promovendi uit Leiden die onderzoek doen naar zelfreflectie en beroepskeuze. Na afloop wijs ik haar op het onderzoek van Monique Volman, hoogleraar UvA, over de rol van onderwijs in de identiteitsontwikkeling van leerlingen ‘Exploreren kun je leren’.
Schoolmeesters noemt de reclamecampagnes voor de bètavakken desastreus voor de letterenstudies. Leerlingen kiezen vaak een bètaprofiel omdat ze daarmee meer mogelijkheden hebben voor een vervolgstudie dan bij een maatschappijprofiel. In de bovenbouw echter blijkt een bètaprofiel veel moeilijker dan verwacht en durft men vervolgens de stap naar het wo niet aan en kiest men voor het hbo. Ook zij legt de nadruk op samenwerken: laat samenhang zien met andere talen en kies bijvoorbeeld een thema, laat samenhang zien met cultuur- en maatschappijvakken en draag de literaire, culturele rijkdom van je vak over. Hierbij kan het wo ondersteuning bieden in de vorm van bijvoorbeeld onderzoek bij talenstudies en vakoverstijgende modules.
Je kunt altijd nog docent worden
Prof. dr. Odin Dekkers, directeur PUC Humanities, refereert in zijn toespraak aan het slechte imago van een letterenstudie. Wat kun je daar nu mee? Als laatste alternatief kun je altijd nog docent worden! Het is juist belangrijk om de nadruk te leggen op wat deze afgestudeerden de maatschappij te bieden hebben. Bovendien moet men leerlingen nog voor de profielkeuze bereiken door onderzoek en onderwijs te combineren. Het dilemma daarbij is de beperkte ruimte die wetenschappers in de geesteswetenschappen hebben om dit te verwezenlijken.
Na de pauze neemt minister Bussemaker van OCW het eerste exemplaar van Gelijk oversteken – van vwo naar universiteit in ontvangst. Daarna lanceert zij met een druk op de knop en een symbolisch vuurwerk van goud lametta de pws-prijs voor Taal en Cultuur. Een nieuw initiatief van PUC Humanities van de RU.
De dagvoorzitter peilt voor de pauze met behulp van de discussietool Mentimeter welke twee vragen vanuit het publiek de minister zal beantwoorden. Het is ruim tien minuten wachten op de minister. Of de voorbereiding op de vragen hieraan debet is? Gabrielle Franquinet, docente Duits Montessori College Nijmegen, benoemt het probleem van het centraal eindexamen (CE), waarbij slechts één vaardigheid betrokken is, begrijpend lezen. Het zou mooi zijn als er meer aandacht is voor cultuur en literatuur. Bussemaker noemt als mogelijkheid het clusteren van vakken, ook op de universiteit en noemt Europese Studies als voorbeeld. Kees van der Lee wijst op de beperkte ruimte die er is voor loopbaanbegeleiding en profielkeuze, waardoor verkeerde keuzes gemaakt worden en dit betekent rendementsverlies. Bussemaker noemt o.a. de noodzaak van een betere scholing voor mentoren.
Schaf ze af die profielen
De laatste twee sprekers zijn dr. Lotte Jensen, universitair hoofddocent Nederlandse Letterkunde en prof. dr. Carl Frigdor, hoogleraar Experimentele Immunologie (beide RU). “Schaf de profielen af, want ze roepen barrières op”, aldus Jensen. Om het vak Nederlands aantrekkelijk te maken verdient Literatuuronderwijs meer aandacht. Kies voor alternatieve benaderingen, zoals het heden en het verleden met elkaar te verbinden in de literatuur.
Prof. dr. Carl Frigdor noemt drie kernpunten om leerlingen al vroeg bij wetenschap te betrekken:
- ontwikkel talent zo vroeg mogelijk en ontwikkel een talentenpaspoort gedurende de hele schooltijd,
- gebruik de nieuwsgierigheid van jonge kinderen en leer hen vragen te stellen,
- via wetenschap en onderzoek blijven kinderen nieuwsgierig en wetenschap in de klas kan heel goed. Alfa, bèta en gamma samen!
Op de vraag vanuit het publiek hoeveel nieuwe studenten voor de geesteswetenschappen de initiatieven opleveren, blijft men het antwoord schuldig. Voor Duits weet ik het toevallig.
Het is een waardevolle middag, waarbij men de vinger op de zere plek legt én met oplossingen komt. Wat ik niet hoor, is de mogelijkheid om voor de talen het CE af te schaffen en in plaats daarvan de certificaten Delft junior, Cambridge Engels en Goethe aan te bieden. Bij deze internationaal erkende certificaten komen alle vaardigheden aan bod.
Ook het thema het tienerbrein ontbreekt. Onderzoeken daarover niet betrekken bij de aangedragen oplossingen is een gemiste kans. Hopelijk hebben vo- en wo- docenten geen last van procrastinatie zoals onze tieners en gaat men als de wiedeweerga aan de slag met de adviezen.
De publicatie is aan te vragen via deze link
Geef een reactie