Over werkdruk, leeftijd en ervaring bij schoolleiders

Een bijdrage van schoolleider Hanneke de Frel. Aanleiding is een recent artikel getiteld “Werkdruk bij schoolleiders” in Direct, het tijdschrift van CNV Schoolleiders,). Er worden conclusies getrokken op basis van 142 enquêtes van directeuren po (van het totaal van 8500) waar zij zich niet in kan vinden

Enquête en data verzamelen
Het is goed om data te verzamelen om zaken vast te stellen en vervolgens om te bekijken welke conclusies hieruit getrokken kunnen worden en welke acties nodig zijn. In het Direct-artikel mis ik de totale input om dit artikel te kunnen schrijven, laat staan om hieruit al conclusies te trekken over jongere en oudere directeuren po, over werkdruk, over het werk van de directeuren, over het gebied waar men werkt, over de grootte van een school en over bijvoorbeeld de verschillende taken die bij elke directeur toch andere accenten zal hebben. Dat laatste heeft te maken met een bestuur waar een directeur aan verbonden kan zijn of is het een eenpitter, maar ook het gebied en welke problematiek daar speelt

Ervaren directeuren
Allereerst is de enquête ingevuld door  slechts 142 directeuren. Dit is nog geen 2% van het totaal aantal directeuren PO(142 van 8500 is 1,67%). Verder stelt men dat jongere directeuren (directeuren met minder ervaring of ook daadwerkelijk jonger in leeftijd, ook nog interessant) minder last hebben van werkdruk dan oudere ervaren directeuren. Hoeveel van de 142 waren jongere directeur en hoeveel meer ervaren? Is een directeur van 50, die minder ervaring heeft als directeur, maar weer meer ervaring als leerkracht of intern begeleider nu juist een ervaren directeur of niet?

Dan zitten er mijns inziens vragen tussen die met de werkdruk van een schoolleider minder te maken hebben, maar bij een leerkracht horen, zoals het toetsen en de stelling “Ik zit nog meer vast aan methodes en heb weinig ruimte om zelf invulling te geven aan lessen”

Oorzaken werkdruk bij schoolleiders
Wat zijn zaken waar een schoolleider mee te maken krijgt?

• Onderwijskundige veranderingen (en deze lijken de laatste jaren sneller te gaan, neem alleen al het digitale tijdperk) en ontwikkelingen(21^ste eeuwse vaardigheden)
• Passend Onderwijs (de gesprekken die hierbij horen, regelen van personele bezetting hiervoor en het opvangen van leerkrachten waarbij dit gewoon echt niet lukt, de tekortkomingen van een reguliere basisschool waarbij vooral het gedrag een grote impact heeft op een groep)
• Personeel (Cao-regeling, zorgen voor je personeel, formatie, maar ook zorgen voor hun ontwikkeling en natuurlijk ziekte en vervanging wat echt een nijpend probleem is op dit moment),
• Financiën(de verantwoordelijkheid van alle uitgaven, bestellingen, …)
• Resultaten(en de manier waarop met data wordt omgegaan is gelukkig aan het veranderen)
• Contact met ouders(ouders te woord staan als zij er niet uitkomen met de leerkracht, maar ook bij de MR)
• Onderhoud gebouw,
• Het voldoen aan vele regels (bijvoorbeeld schoolplan, schoolgids, brandbeveiliging, speeltoestellencontrole, …)en verantwoording afleggen aan inspectie en bestuur,
• Veel zaken die tussendoor komen, zoals het opvangen van een groep, waarbij de leerkracht is ziek gemeld, de telefoontjes van ouders die later komen om hun kind te halen of een kind ziek te melden, nieuwsbrieven, website, leerplicht en ongeoorloofd verzuim, een boze ouder die het niet met je eens is, een vernieling waarbij aangifte en reparatie tijd kosten, de schoonmaak en alle perikelen daar omheen, contacten met de BSO en de buurschool, contacten met de gemeente, etc.

De meeste punten die hierboven genoemd worden, heb ik in de vragenlijst toch echt gemist. Dat is jammer. Het beroep schoolleider is veelomvattend en misschien ben ik zelfs wel iets vergeten.

Werkdruk en werkstress
Het is goed om de werkdruk van schoolleiders aan de kaak te stellen. Het is wel belangrijk om dit onderzoek goed aan te pakken vanuit verschillende thema’s en daarbij de leeftijden en ervaringen mee te nemen en wellicht ook de grootte van een school en de streek waar men vandaan komt. Dan pas kun je daaruit de juiste conclusies trekken.

De conclusie van het artikel klinkt dan ook erg mager. Dat het een complex probleem is en dat de meningen verschillend zijn wat werkplezier en werkdruk oplevert, had zonder deze vragenlijst ook genomen kunnen worden. De actie die hierop volgt moet niet alleen liggen in het volgen van workshops of cursus die je zelf kunt doen, er ligt ook een taak bij het ministerie van onderwijs. Wat is nog haalbaar en waar slaat men de plank mis(neem bijvoorbeeld de cao en dan vooral de opslagfactor die niet toereikend is)?

Bovendien is er een verschil aan te geven tussen werkdruk (die elke baan met zich mee brengt als je daar de inzet voor toont, lijkt mij) en werkstress. Bij werkstress is de balans niet goed. Dat moet worden aangepakt. Dan heb je het echt over de balans tussen privé en werk. Als deze structureel niet goed is, moet er iets veranderen.

Fantastische intensieve baan
Tot slot wil ik als schoolleider van een hele leuke school in het westen van het land benadrukken dat ik een fantastische baan heb, waarbij het overzicht van de school en de ontwikkeling die deze school doormaakt enerzijds en het contact met leerlingen, leerkrachten, ouders maar ook met mijn bestuur en de mededirecteuren anderzijds een prachtig beroep met zich meebrengt. Een verbinding van mensen. Het is een intensieve afwisselende baan, die niet te omvatten is in 40 uur, en waarbij je niet om 17.00u. de deur achter je dicht trekt(denk maar aan een ziekmelding op zondag….). Dat vergt wat van een mens. Het is wel de basis die je kunt meegeven aan een gemeenschap van leerlingen, leerkrachten en ouders om te leren van het leven en ze daarin verder te kunnen helpen, maar waar ik ook dagelijks van leer om de school in goede banen te leiden en de goede dingen te doen.

Hanneke de Frel
Schoolleider Prinses Máximaschool
Berkel en Rodenrijs