Door Jan Lepeltak
Surf organiseerde onlangs een bijeenkomst voor edubloggers over open leermaterialen. Wij waren op die bijeenkomst met 5 edubloggers in de minderheid, maar het was wel een illustere groep: Peter ter Riele, Trendmatcher Karsenberg, Gerard Wegman en Robert Scheur.
Aanleiding was de introductie van de Surfshare-kit waarmee docenten eenvoudig open leercontent voor hergebruik kunnen plaatsen. De geplaatste content wordt semi-automatisch gemetadateerd. Goede metadatering is een voorwaarde als men de beoogde content snel wil vinden. Doelgroep van het project is voornamelijke het Mbo-hbo, maar in principe ook bruikbaar in po-vo. Daarbij moet de content kunnen worden geïntegreerd in de eigen gebruikte elektronische leeromgeving (Elo).
Een interessant ‘dingetje’ daarbij is dat blijkbaar de nodige ‘open content’ die door bijvoorbeeld hbo-docenten is ontwikkeld (vaak in de baas zijn tijd) door handige studenten door middel van verkoop te gelde wordt gemaakt. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
Een voorbeeld van een succesvol openleermateriaal-platform is de KahnAcademy. Het was een idee van Salman Khan die zijn neefje wilde helpen met wiskunde. Dat deed hij in 2006 door middel van een serie youtube-filmpjes die hij zelf presenteerde.
Inmiddels heeft de Khan Academy zich ontwikkeld tot wereldwijde organisatie met ook een “afdeling” in ons land. In Nederland wordt de Kahn Academy, net als Wikipedia, grotendeels onderhouden door vrijwilligers. De Academy wordt inmiddels in 32 talen, waaronder het Nederlands, aangeboden. Men richt zich vooral op het Amerikaanse curriculum. Dat hoeft voor de exacte vakken geen probleem te zijn. De stelling van Pythagoras blijft dezelfde, ongeacht de taal of het leerplan.
Sinds vorig jaar is Jos Maassen voorzitter van de stichting. Maassen is directeur van de MOOCFactory waarin men zich onder andere toelegt op het maken van MOOCS, online cursussen die onder meer door universiteiten worden aangeboden.
Een belangrijk aspect van het online leren is de communityvorming, zoals op deze bijeenkomst Marja Versantfoort, Master of education bij Fontys Hogescholen, aangaf. Haar OER-project (Open Educational Resources) voor de opleiding van verpleegkundigen is een geslaagd voorbeeld van hoe men content met verschillende hbo-opleidingen kan delen via een voor alle betrokkenen toegankelijk repository (een gemetadateerde database). Communitymanagers en keurmeesters bewaken de processen en de kwaliteit van het materiaal.
Het belang van community’s is al begin van de eeuw door onderzoekers Gilly Salmon en Etienne Wenger aangetoond. Vreemd genoeg is dit nooit echt opgepikt in Nederland, ook niet aan de Open Universiteit waar Salmon oorspronkelijk aan de Engelse vestiging is begonnen.
Hoe gaat het delen van open leermaterialen nu volgens het Surfmodel in zijn werk?
Docenten, mediatheek, ICT’ers en de faculteit (bij het hoger onderwijs) spelen allen een rol bij het proces van ontwikkelen (met een auteurstool) en het inzetten van de lokaal gebruikte Elo voor het verspreiden en het plaatsten op de gezamenlijke repository. Het is de Surfsharekit die het archiveren en delen mogelijk maakt. Inmiddels zijn ruim 15.000 leermaterialen beschikbaar en vrij te doorzoeken.
Toch zijn er enkele kritische opmerkingen te maken naar aanleiding van dit mooie Surfproject. Er bestaat het gevaar dat je in de toekomst door een wir-war van aanbieders waarin je als PO- en VO-docent door de bomen het bos niet ziet. Denk bijvoorbeeld aan Wikiwijs, VO-content, Khan Academy (dat zich overigens niet specifiek op het onderwijs richt) en natuurlijk de educatieve uitgevers, die zich juist weer niet richten op het gebruik van gratis open leermaterialen.
Probleem is daarbij, dat gelet ook op de ervaren werkdruk, slechts een beperkt aantal docenten zich met het ontwikkelen dan wel samenstellen van eigen en voor ieder beschikbare content zullen bezighouden en als ze dat doen is het vraag of ze dit om niet willen delen met hun minder actieve collega’s.
Helaas is er nog weinig voor PO en VO in Surfsharekit beschikbaar. Surf streeft ernaar dat het zoekportaal eind 2018 volledig operationeel zal zijn.
www.surf.nl
Roald Michel
Mooi, man. Chapeau!