Drie keer per jaar is het raak op school: rapportvergaderingen! Voor mij een grote frustratie omdat het vaak niets anders is dan constateren welke cijfers leerlingen hebben gehaald. De ene na de andere dooddoener vliegt mij om de oren: “Hij moet harder werken!”, “Zij moet beter opletten”, “Ze maken geen huiswerk.” Om gek van te worden. Beter kunnen we de vraag stellen: waarom werkt hij niet hard, let zij niet op en maken ze geen huiswerk?
Wat ik vaak mis tijdens rapportvergaderingen is een plan van aanpak. Hoe gaan we nu als docententeam ervoor zorgen dat we deze leerling echt helpen? Op mijn oude school, het Candea College, werd daarover nagedacht. En ik vond dat ze daar met een goede oplossing zijn gekomen. Iedere docent stuurt naar de mentor van de desbetreffende klas een e-mail waarin elke leerling besproken wordt. De mentor verzamelt alle e-mails en bekijkt welke leerlingen met het volledige docententeam besproken moeten worden. Vervolgens zaten we met het hele docentenkorps 2 uur lang in een lokaal, waarin alle ‘bespreekgevallen’ van een of twee jaarlagen aan bod kwamen. Efficiënt, doelgericht en nuttig.
Ik ben benieuwd naar alternatieven voor rapportvergaderingen, want er zullen vast andere manieren zijn. Ik zou het bijvoorbeeld een goed idee vinden als we tijdens zo’n vergadering niet óver de leerling praten, maar mét de leerling. Nadeel is het organisatorische stukje en het feit dat de leerling zich misschien niet op z’n gemak voelt (in een lokaal vol ‘enge docenten’). Maar stel dat we het wel zouden doen, dan lijkt mij de inbreng van een leerling waardevol. Misschien zegt hij wel waarom hij zich niet gemotiveerd voelt, of geeft hij sneller aan waar hij echt mee geholpen zou zijn.
Tot slot, het aller aller moeilijkste aan rapportvergaderingen vind ik dat het alleen om cijfers draait. Stel een leerling haalt goede cijfers, maar hij zit totaal niet goed in z’n vel. Dan wordt deze leerling meestal niet besproken. Maar een leerling in een rotsituatie krijgt al snel veel begrip (terwijl dat ook niet altijd goed is). Idealiter zou je per leerling willen zien welke groei hij of zij doormaakt. En dan heb ik het over groei in de breedste zin van het woord. Heb ik meteen een werktitel: we schaffen rapportvergaderingen af en introduceren de groeivergaderingen! Tijdens die vergaderingen zijn wat mij betreft drie zinnen verboden: ‘harder werken’, ‘beter opletten’ en ‘geen huiswerk’.
Arnoud Kuijpers
werd in 2015 uitgeroepen tot beste docent Nederlands. Hij publiceerde op KomenskyPost al eerder veel gelezen artikelen over onderwijs, integratie en het leven op Aruba, waar hij samen met zijn vriendin sinds vorig jaar woont en werkt.
(C) foto Arnoud Kuijpers, KomenskyPost 2019
Hans Hendrikx
Dag Arnoud.
Bij ons op school (X plus, Lommel, België) organiseren we twee keer per jaar leerlingcontacten. Deze contacten kan je vergelijken met oudercontacten, maar dan met leerlingen dus. Leerlingcontacten zijn one-on-one, en ik heb de ervaring dat leerlingen veel durven te vertellen bij hun klastitularis (ook over andere vakken, andere leerkrachten, frustraties, verwachtingen van de school). Resultaten worden in principe niet besproken, tenzij dat de leerling het hierover nadrukkelijk wil hebben. De gesprekken zijn leerlinggestuurd: de leerling bepaalt waarover gesproken wordt tijdens zo’n leerlingcontact.
Martijn
Op mijn school worden leerlingen ook echt uitgenodigd om aan te zitten bij hun eigen vergadering. En dat geeft een heel andere, en betere, sfeer.
‘Harder werken’, ‘beter opletten’ en ‘geen huiswerk’ zijn uitspraken die dan niet voorbij komen.
Nadeeltje: deelnemen gebeurt op vrijwillige basis, waardoor vooral de ‘ lieve’ leerlingen aanwezig zijn. De minder gemotiveerden zie je dan ook wat minder.
Ik onderstreep je gedachte: er gebeurt vaak te weinig écht relevants tijdens de rapportvergadering.
Arnoud
Hoi Martijn,
Dat is een mooi alternatief, nog mooier zou inderdaad zijn: iedere leerling! Want juist bij de brave leerlingen zit het meestal wel goed ;).
Bedankt!
Tom Oosterhuis
Dag Arnoud, ik kan me jouw frustratie goed voorstellen. Toetsen en beoordelen kan ook heel anders, zelfs meer wetenschappelijk verantwoord dan het huidige systeem van cijfers geven. Zie onder meer
http://toetsrevolutie.nl/.
Of zie het werk van Cees van der Vleuten in de context van de artsenopleiding
https://www.ceesvandervleuten.com/
Op de dansacademie in Amsterdam gebeurt dat al 10 jaar. Deze docu heb ik daar gemaakt. Ook het beoordelingsritueel komt daar aan de orde. Ook daar is sprake van kennisoverdracht die aan HBO-kwaliteitseisen moet voldoen. Ze zijn prima geaccrediteerd.
De kernvraag is, denk ik: wat wil je eigenlijk precies toetsen? Waarschijnlijk wil je vooral ontwikkeling in beeld brengen en wil je dat de leerlingen zich bewust worden van waar ze staan in hun ontwikkeling zodat ze steeds beter leren om zichzelf te sturen in hun eigen leren (leren leren) en dat ze dat ook wíllen. Dan speelt er ogenblikkelijk het vraagstuk van motivatie. Het liefste wil je dat leerlingen intrinsiek gemotiveerd zijn tot leren. We weten uit de zelfdeterminatie theorie dat we dan drie psychologische basisbehoeften in balans moeten brengen: autonomie, relatie en competentie. Hoe dat te doen in het onderwijs is steeds meer over bekend. Maar misschien weet je dat allemaal allang.
Ik zelf heb de eer en het genoegen om de laatste jaren te mogen werken met de PO-scholen van schoolbesturen Signum en SKOBOS. We maken een e-portfolio voor de medewerkers, voor de scholen (die steeds meer integrale kindcentra willen worden) én voor de kinderen. Wanneer je letterlijk en figuurlijk ontwikkeling in beeld wilt brengen, kan dat niet zonder e-portfolio. Die van ons heet Mevolution.
Vanuit het PO is er een groeiende behoefte aan een betere aansluiting op het VO als het gaat om de onderwerpen persoonsvorming, socialisatie en kwalificatie. Dat is nog een heel dingetje…hoe komt dat toch? Weet jij dat?
Zoals ik het zie – en ik heb ook de wijsheid niet in pacht – vraagt het om een sociale innovatie wanneer je het fenomeen rapportvergadering wilt veranderen in groeivergaderingen. Schitterend begrip overigens! Je haalt veel meer over hoop dan alleen het rapport. Met ons mevolution-team richten we ons op het ondersteunen van die sociale innovatie. In het PO lijkt dat nu steeds meer aan te slaan.
Ik wens je alle goeds,
Tom
Arnoud
Hoi Tom,
Bedankt voor je uitgebreide en fijne antwoord. Mooi om te zien hoe ook jij bezig bent met nadenken over hoe het nog beter kan!
Bedankt