Sorry seems to be the hardest word, zong Elton John. Een student van mij beweert net het omgekeerde.

Johan De Wilde

Sorry seems to be the hardest word, zong Elton John. Een student van mij beweert net het omgekeerde. In haar stageklas vliegen de sorries over en weer, net als de slagen. 

Ze is dubbel aangedaan: door de agressie op zich en meer nog door de laconieke verontschuldiging ervoor. Geweld stoot veel leraren tegen de borst en toch kunnen leraren er gewend aan geraken . Sommige leraren kijken niet meer op van verbale en van lichte vormen van fysieke agressie zoals duwen en speelse tikken die enkel door degene die ze uitdeelt zo bestempeld worden. Die passeren bij hen zonder gevolg, alsof een portie geweld op school tot de natuur der dingen hoort. 

Leraren die de daders vragen om excuses aan het slachtoffer te geven, laten op zijn minst blijken dat ze het ongewenste gedrag opgemerkt hebben en afkeuren. Maar als, zoals mijn studente haar stageklas beschrijft, agressie alomtegenwoordig blijft en de verontschuldigingen ervoor op automatische piloot uitgesproken worden, schort er iets. In dat geval is een excuus uitspreken eerder een bijkomende daad van agressie dan een verontschuldiging voor wat eraan voorafging. Jezelf excuseren vergt het besef van wat je iemand aangedaan hebt. Je erkent dat jij de negatieve gevolgen hebt veroorzaakt. En net omdat je beseft dat je niet ongewild een schakel in een ongelukkige samenloop van omstandigheden bent, druk je je spijt uit voor de fysieke of emotionele pijn van de ander. 

Mijn studente beseft dat ze zich als een opvoeder moet opstellen. Haar boosheid over het feit dat leerlingen overal mee weg komen als ze maar bereid zijn een codewoord uit te spreken dat hen als een joker verlost van mogelijke sancties, is daarom niet alleen een ethische maar ook een opvoedkundige reactie. Ze beoogt genoegdoening of heling voor het slachtoffer en begrip van de dader. Mijn studente stelt zich niet tevreden met een dader die weet dat klasgenoten pijn doen niet door de beugel kan. Ze mikt hoger. Ze wil dat datzelfde kind dat daarna ook niet meer wil doen. Ze wil dat de kleuter zichzelf niet identificeert als een onverantwoordelijk kind dat anderen pijn doet of angst inboezemt. 

Een leraar maakt duidelijk dat een verontschuldiging in wezen een vraag om vergeving is, geen garantie erop. Soms zijn slachtoffers daar nog niet toe bereid. ‘Ik heb toch sorry gezegd’, maakt nog niet dat alles koek en ei is. Als de pijn te groot is en het slachtoffer twijfelt aan de oprechtheid van de dader die de formule uitspreekt, kan je daar als leraar alleen maar begrip voor opbrengen. Soms vraagt vergeving tijd voor toenadering.

Sorry, het is toch niet zo eenvoudig.  

Johan De Wilde is redacteur van KomenskyPost en verbonden aan Odisee hogeschool als lerarenopleider, verantwoordelijke voor de coachingstool MyCompass en lid van Dienst Onderwijs en Kwaliteit. Hij is ook voorzitter van Velov (beroepsvereniging Vlaamse lerarenopleiders) en auteur en coauteur van de boeken De startende leraar en Leren Durven Coachen.