Lisa Hu, afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven, ontwierp het burgerschapsspel Terra Nova. Een spel voor leerlingen en studenten. Op deze woensdagmiddag zijn het docenten uit po en vo die kennis maken met een mini-maatschappij waarin lastige thema’s bespreekbaar gemaakt worden.
Door Ankie Cuijpers
Onder de vlag van TheCrowd, een professionele leergemeenschap, zijn we te gast op basisschool St. Victor in het Gelderse Afferden . “Wow, dat was weer een zinvolle bijeenkomst”. Volgens Inger van de Water, po-docente, is dat telkens haar ervaring met bijeenkomsten van TheCrowd. Liesbeth Mol, ook po-docente, vult aan: “Het is altijd een club mensen die wil.”
Harvest
Volgens een inspectierapport weten kinderen onvoldoende van burgerschap. Scholen hebben moeite om het burgerschapsonderwijs samenhangend vorm te geven. Daarnaast is er weinig zicht op de ontwikkeling die leerlingen doormaken en is er (nog) onvoldoende samenhang tussen vakken, niveaus en activiteiten. Staatssecretaris Dekker wil daarom werken aan het versterken van het burgerschapsonderwijs. Sinds 2006 is burgerschap in de wet verankerd. Voor het mbo is het een vak en voor andere onderwijsvormen is het curriculumoverstijgend.
Het is toeval als Lisa Hu, de ontwerpster van Terra Nova, jaren later voor haar eindopdracht aan de Design Academy met dat ene woord ‘harvest’ (oogst) aan de slag moet. Ze heeft op dat moment ook de documentaire De echte jongens film gezien. De maakster, Katinka de Maar, onderzoekt hoe jongens in het onderwijs hun weg proberen te vinden. Lisa Hu raakt geïnspireerd en gaat op zoek naar de oogst voor de samenleving. Het begrip emotionele intelligentie triggert haar vervolgens om te zoeken naar een spelvorm waarbij begrippen zoals empathie, onderzoeken en kritisch denken een rol spelen. Volgens haar is burgerschap het aftasten van je moreel kompas en niet slechts kennis over staatsinrichting in je hoofd stampen. Dat kinderen met elkaar in gesprek gaan is haar uitgangspunt.
“Normaal wil ik een andere mening niet echt horen als die buiten mijn ‘frame’ valt. Nu moet je je wel verdiepen in de wereld van een ander.”
Dilemma’s
Het jeugdjournaal of nieuwsbegrip vormen op basisscholen vaak de ingang om burgerschap in de lessen aan de orde te stellen. Met het spel Terra Nova hoopt Lisa Hu maatschappelijke vraagstukken met leerlingen/studenten bespreekbaar te maken voor zowel po, vo alsook mbo. Een video van Brandpunt toont drie volwassenen, stemmers op drie verschillende politieke partijen, (PvdA, PVV, D66). Ze wisselen standpunten uit om vervolgens beslissingen te nemen met als scenario het leven op een eiland. Een quote die volgens Lisa Hu de edit niet haalde “Normaal wil ik een andere mening niet echt horen als die buiten mijn ‘frame’ valt. Nu moet je je wel verdiepen in de wereld van een ander.”
Ook de deelnemers aan deze workshop, allen docenten, discussiëren over vragen die in de huidige maatschappij tot conflicten kunnen leiden en daarom in de les liever vermeden worden. Alleen is nu het spanningsveld teruggebracht tot een klein eiland met slechts zeven bewoners, pionnen.
We krijgen drie gele blokken, de hutten, en de eerste opdracht luidt: waar en hoe gaan de eilandbewoners op jullie eiland wonen? Er zijn spelregels, zo krijgt iedere speler vier munten die een mening vertegenwoordigen en telkens als je een mening geeft, leg je een munt weg. Op deze manier voorkom je dat leerlingen constant het woord voeren en wordt zichtbaar wie nog meningen mag geven. Als bij iedereen de munten op zijn, mogen ze opnieuw verdeeld worden. Belangrijk in het spel zijn de discussiekaarten en de taakverdeling. Zo is er bijvoorbeeld iemand die de tijd bewaakt, drie minuten per opdracht, iemand die oplet of er nog munten zijn en iemand die zorgt dat de discussiekaarten benut worden. Deze kaarten zijn bedoeld om argumenten te achterhalen. We schuiven met de hutten tot we uiteindelijk voor één gezamenlijke opstelling kiezen. De discussiekaart ‘Is dat goed voor iedereen?’’ komt aan bod. Ander kaarten zijn bijvoorbeeld ‘Welke nadelen kan dat hebben?’ of ‘Wanneer werkt dat niet’. Het is duidelijk dat je moet argumenteren en in dit geval is het hebben van privacy van bewoners beslissend voor de gekozen opstelling.
De wereld in het klein
Bij de tweede opdracht volgt weer een vraagstuk en de vergelijking met de verkiezingen ligt voor de hand. Hoe gaat het met het leiderschap op het eiland? Komt er één leider of meerdere? Of is iedereen gelijk? Dilemma’s waarmee kinderen uitgedaagd worden en samen zoeken naar creatieve oplossingen. De laatste opdracht van deze middag refereert aan de vluchtelingenkwestie: Er strand een schip op het eiland. Drie schipbreukelingen lopen het eiland op. Ze kunnen nergens anders heen. Mogen ze zich op het eiland vestigen? Hebben ze dezelfde rechten? Zitten daar voorwaarden aan vast? Doordat men het spel op scholen met meerdere groepen speelt, zijn er verschillende uitkomsten. Belangrijk is het dan ook om ruimte te maken voor reflectie zowel op het proces als op de inhoud.
We bespreken nog andere mogelijkheden zoals spreekvaardigheid in de bovenbouw bij de vreemde talen en de optie om milieu als onderwerp te nemen. Verder zijn er nog vragen zoals ‘Hoe krijg ik de tijd voor het spel in het rooster ingepast’ of ‘Hoe kan ik collega’s enthousiast maken?’ Dat laatste kan volgens Inger eenvoudig. “Maak er een teamactiviteit van.”
De bordspelversie verschijnt in september 2017. Meer weten over Terra Nova? https://www.facebook.com/terranovaminimaatschappij
Geef een reactie