Het was de charismatische Jos de Blok die het Alternatieven-Kabinet donderdagavond 31 mei in Utrecht inhoudelijk opende. Jos de Blok, immer in zwarte jeans en T-shirt, heeft met zijn manier van opereren in de zorg furore gemaakt. Daarbij gaat het in zijn organisatie ‘Buurtzorg’ niet om het leveren van een product, maar om het helpen van mensen. Vakmanschap, vertrouwen en menselijk contact zijn de woorden waarom het draait in zijn platte organisatie zonder managers.
Men wil geen schaduwkabinet zijn en afstand nemen van het productdenken zoals we dat in de zorg en ook in het onderwijs kennen. Mooie initiatieven bij elkaar brengen. Geen protestkabinet maar een inspiratiekabinet. Laten zien dat het anders kan. Dit alles in gang gezet door de Stichting Beroepseer, uitgever van diverse publicaties waarbij autonome professionaliteit van beroepsgroepen centraal staat. Zij zijn ook uitgever van Het Alternatiefvan Jelmer Evers en Réne Kneijber.
Er waren twee hoofdthema’s: jeugdhulp en de tweedeling in het onderwijs.
Het zou allemaal beter en goedkoper worden in de jeugdzorg, maar drie jaar na de introductie van de Jeugdwet is daar nog maar weinig van te merken. Verschillende onderzoeken laten zien dat kinderen momenteel niet de zorg krijgen die zij verdienen, doordat een groot aantal gemeenten en zorgaanbieders onder druk van bezuinigingen vooral bezig zijn met hun eigen belangen. De chaos in de aanbestedingen voor jeugdzorgaanbieders is het gevolg van een heuse tarievenoorlog. Het is tijd voor een alternatief. Zo lezen we bij de Utrechtse Social Impact Factory die onderdak verschafte voor de bijeenkomst..
Jason Bhugwandass opende het inhoudelijke deel als ervaringsdeskundige in de jeugdzorg. Met een indrukwekkend gedicht en een fraaie, goed geformuleerde column over zijn voor mij onthutsende ervaringen in jeugdzorgland begon de avond pas echt. De tengere Jason (je zou hem niet makkelijk zijn 20 jaar geven) noemt zich nu liever probleemjongere in plaats van ervaringsdeskundige. Jason heeft een mooi gedicht geschreven: ‘Kleine krijger’. Die kleine krijger lijkt hij vooral zelf. Jason heeft een erg moeilijke jeugd gehad met verschillende alcoholistische en vaak afwezige ‘vaders’. Zijn oudere broer kwam regelmatig met justitie in aanraking. Zelf werd hij ook uit huis geplaatst in diverse (soms gesloten) inrichtingen. Jason heeft een missie: opkomen voor de jongeren die in de jeugdzorginstellingen zitten en helpen hun situatie te verbeteren. We citeren uit zijn ingezonden stuk voor Trouw van eind april:
Daar zit je dan. Meegetrokken door een legertje groepsleiders over de lange gangen van een gesloten jeugdzorginstelling. Kleding die van je lijf getrokken wordt en plaats moet maken voor een zwaar, blauw scheurhemd. Een onaantrekkelijk, niet te slopen kledingstuk. Je laat je futloos vallen op het enige meubel in de witte ruimte, een grijs matras. Het matras is onverwoestbaar, zeggen ze. Je kan het niet in de fik steken en niet kapot scheuren. Ik geloof dat het inderdaad onverwoestbaar is. Althans, dat doet de massiviteit wel geloven. Alsof je op steen slaapt. Streepjes gegraveerd in de muur, voor iedere dag een streepje erbij.
Als het aan minister Hugo de Jonge van volksgezondheid ligt, zullen situaties zoals net beschreven vanaf 2021 niet meer voorkomen. Hij heeft gezegd een verbod te willen op het isoleren van jongeren in de jeugdzorg. Isoleren is traumatiserend en kan niet door de beugel. Mag ik mijn facebooknewsfeed geloven, dan zijn mijn oude groepsgenootjes cynisch. ‘Anno 2018 komen ze erachter dat isoleren eigenlijk niet oké is’. Jeugdzorgjongeren roepen al jaren dat isoleren moet stoppen.
De zaal is zichtbaar aangeslagen na het indrukwekkende persoonlijke verhaal van Jason. Jason wil graag gaan studeren en naar de universiteit. Dat moet lukken, al heeft hij waarschijnlijk nog een moeilijke weg te gaan.
In het onderwijsdeel van de bijeenkomst ging het over de tweedeling in het onderwijs: vmbo/mbo enerzijds en anderzijds havo/vwo. Corine Korrel (moeder van vier kinderen waaronder een vmbo-leerling) vertelde over haar elf jaar geleden gestarte On Stage initiatief waarmee ze vmbo-leerlingen in direct contact brengt met bedrijven en organisaties. Inmiddels hebben ruim 19.000 leerlingen (of moeten we nu studenten zeggen?) in 20 regio’s meegedaan. On Stage lijkt een succesvol voorbeeld van sociaal-ondernemerschap te zijn, met een grote groep BN’ers als ambassadeurs en de steun van een aantal maatschappelijke sponsoren.
Veel ‘kabinetsleden’ komen uit het oosten des lands en zijn Tukkers. Heerlijk verfrissend was de pitch van politieman Bennie Beuving, al 41 jaar politieman en niets van profileren bij hem. Hij vertelde van zijn tijd als buurtagent en zijn ervaringen en de goede relaties die hij opbouwde met de bewoners van een woonwagenkamp. Empathie, kunnen luisteren en respect zijn sleutelwoorden.
Shukria Ibrahim(26) werd vanuit Mogadishu in Somalië als 16-jarige door haar moeder meegegeven aan een mensensmokkelaar die haar in de steek liet op Schiphol in plaats van haar bij een tante in Londen te brengen. Behalve haar mooie bos met krullen en donkere huid is zij zo Nederlands als je maar kunt bedenken. Op van de zenuwen deed zij haar korte presentatie. Zij is nu werkzaam als maatschappelijk werkster.
Jelmer Evers, leraar geschiedenis bij Unic scholengemeenschap voor havo-vwo en mede-auteur van Het Alternatief en bekend ‘influencer’, doet onderwijs in het kabinet. Hij constateert dat in het onderwijssysteem economische motieven de overhand dreigen te krijgen. Hij bemerkt bij veel collega’s ook een zekere gelatenheid hoewel het toch mogelijk blijkt in korte tijd een grote groep leraren te mobiliseren, zoals PO in Actie deed – mede initiatiefnemer Thijs Roovers was een deel van de avond aanwezig. Onderwijs heeft, ondanks het dramatisch oplopende lerarentekort, niet echt urgentie in de politiek. Illustrerend feit is, dat momenteel 18% van de vmbo-scholieren laag geletterd is.
Wat opviel is de overeenkomst tussen de positie van de zorg en het onderwijs. De regelzucht, het toenemend aantal managementlagen, de zorg, de toenemende werkdruk. De huisarts die in de woorden van arts Toosje Valkenberg, initiatiefnemer van het huisartsenmanifest, dat in korte tijd door 8000 huisartsen werd ondertekend, dient steeds meer als maatschappelijk duidzend-dingen-doekje. Dat ervaren mensen in het onderwijs ook. Bij elk probleem wordt wel weer een lessenserie de school ingeslingerd.
Het valt te hopen dat we van het Alternatieven-Kabinetnog regelmatig zullen horen en dat de signalen in Den Haag worden opgepikt.
Jan Lepeltak
Roald Michel
Goeie zaak. Kan ik alleen maar applaudiseren.
Paul Jansen
Haal die kleilaag van besturen zowel in zorg als in onderwijs weg door onderwijzend en verzorgend personeel rechtstreeks te betalen door het rijk. Dat bestond in de vorige eeuw in de 70’er jaren in het onderwijs en werkte prima. De onzinnige neoliberale trend daarna bracht een hoop ellende van besturen die niets toevoegden behalve hun eigen salarissen die ten koste gaan van het onderwijs. Kijk maar eens naar de vorige jaar verstookte extra 250 miljoen waarvan geen enkele euro een lesgevende heeft bereikt. Waarom pikken we dit met zijn allen? Woningbouw besturen, schoolbesturen, besturen van zorginstellingen, allemaal kostbare rampen.