De boekenlijst van Jan Lepeltak
Ofschoon ik van huis uit een taalkundige achtergrond heb, vond ik het geven van literatuuronderwijs het leukst. Het ging mij niet om lange lijsten met de literaire canons, maar om een beperkt aantal schrijvers en boeken waar je dan samen met je leerlingen ‘in dook’, dus niet de breedte maar de diepte in. Maar ook voorlezen in de onderbouw, zoals boeken van Guus Kuijer, een geweldige jeugdauteur, was heel leuk. Nu mijn lijst.
Stalin. Het hof van de rode tsaar van Simon Sebag Montefiore.
Na het zien van de meesterlijk film Stalin’s Death raakte ik gefascineerd door de tijd en omgeving waarin deze socialistische tiran, die zeker honderdduizenden onschuldige Russen liet executeren, leefde. Vaak bekenden ze na marteling hun niet gepleegde misdaden in schijnprocessen. Mijn oudere broer Thomas raadde de Stalinbiografie (2003) aan. Inderdaad een grootse biografie vergezeld van een uitgebreide bronvermelding. De auteur kon begin van de eeuw gebruikmaken van de net opengestelde Russische KGB/NKVD archieven. Verder sprak hij met overlevenden en familie. Een goed geschreven, huiveringwekkend boek dat je de vraag doet stellen wat de verschillen en overeenkomsten zijn met bijvoorbeeld tsaar Poetin, Mao, Xi Jinping, Bashar al-Assad en Kim Jong-Un. Met name de laatste vertoont wel zeer grote overeenkomsten met Stalin, die tijdens de grote terreur ook zijn eigen familie en vrienden niet spaarde.
Pieter Waterdrinker: Tsjaikovskistraat 40
Sinds mijn jeugd (ik bezocht als kind het communistische Polen voor het eerste zes jaar na de dood van Stalin) was ik gefascineerd door de Sovjet-Unie. Tijdens de Jeltsin-periode was ik betrokken bij een onderwijsproject waardoor ik een aantal malen St. Peterburg en Moskou bezocht. De bestseller van Peter Waterdrinker speelt zich af in St. Petersburg en Moskou. Rusland is een mooi land met een fijne, gastvrije bevolking. Over mijn bezoeken aan scholen moet ik nog eens een blog wijden. Daarom staat Waterdrinker (in zijn geval is het geen Nomen est Omen) op het lijstje. Hij was net zoals Philippe Remarque, de hoofdredacteur van de Volkskrant, ooit correspondent van de Telegraaf in Moskou. Hij woont nog steeds in Rusland en kan er ook als journalist boeiend over schrijven.
In St. Petersburg bezocht ik het appartement (nu museum) waar Dostojewski zijn Gebroeders Karamazov schreef. Onze groep ontmoette bij toeval ook Alexander Münninghoff, auteur van het prachtige boek De Stamvader. Münninghoff was ooit NOS-correspondent in Moskou tot een persoonlijke tragedie zijn vertrek inluidde (zie zijn Tropenjaren in Moskou,1991).
We aten en dronken (vooral dat laatste) met hem in het restaurant van het casino van St. Petersburg aan de Nevskiprospekt. De ingang werd bewaakt door stevige kerels met machinepistolen en we moesten door een veiligheidspoort. Münninghoff, die toen in St. Petersburg als directeur van het Nederlands cultureel centrum werkte, werd door de wodka sentimenteler en vroeg aan de zangeres en het orkestje steeds om Russische nummers, daarbij enthousiast zwaaiend met zijn servet.
De avond is ongemak
De fascinerende vraaggesprekken met Marieke Lucas Rijneveld maakte mij zeer nieuwsgierig naar dit boek. Is hier een nieuwe Arnon Grünberg opgestaan? Zelf ben ik niet meer zo bezig met de moderne Nederlandse (Vinex) literatuur, als was de tolk van Java wel een mooi, aangrijpend boek. De tweede generatie nieuwe Nederlanders vormen een goede uitzondering, an unhappy childhood is a writers goldmine (Reves motto in The acrobat and other stories) geldt nog steeds.
Ik ben meer van het herlezen van short-story schrijvers als Raymond Garver (1938-1988) (‘Where I’m calling from’), John Cheever (1912-1988) (Bullit park), Richard Yates (Revolutionary Road, in 2008 verfilmd met Leonardo DiCaprio en Kate Winslet).
De Engelse schrijver Ian McEwan beschouw ik als een van de beste huidige Engelstalige schrijvers. Zijn boeken zijn een vaak een geniale combinatie van psychologische diepgang maar ook van spanning en onverwachte ontknopingen (in willekeurige volgorde Atonement, Saturday, On Chesil Beach, Amsterdam)
The journeyman tailor
Natuurlijk ben ik niet vies van goede detective of thriller. Alle boeken van John le Carré en Henning Mankell (Wahlander) heb ik gelezen. Van mijn zoon kreeg ik The journeyman tailor van Gerald Seymour cadeau. Moet ik eindelijk eens lezen.
Theo Thijssen herlezen
Je komt op een leeftijd dat je gaat herlezen. Na een recent bezoek aan het Theo Thijssenhuis in de Amsterdamse Jordaan neem ik me voor onder andere De Gelukkige klas te gaan herlezen. Thijssen is nog steeds actueel. Hij ging nooit voor zijn hoofdakte, want hij haatte de schoolhoofden die als kleine potentaatjes bepaalden wat er op school moest gebeuren. Ziet u een zekere overeenkomst met sommige huidige directeuren/bestuurders? We hebben nu wel een raden van toezicht maar die zijn ook vaak een wassen neus en de medezeggenschapsraden weten lang niet altijd wat hun bevoegdheden zijn. Thijssen had het niet zo op de onderwijspedagogen die van achter hun bureaus vertelden hoe men les moest geven. Overigens vond Thijssen karakterontwikkeling en de klas als gemeenschap ook heel belangrijk. Je ziet elementen die je ook bij Biesta tegenkomt, maar dan zonder zijn vaak wollige taalgebruik. Lees ook Piet de Rooij. Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland, een goed geschreven lezenswaardig boek.
Tip voor lange autoreizen: De Avonden als luisterboek!
Wij hebben in de auto genoten van De Avonden voorgelezen door Gerard Reve. Je haalt er Amsterdam-Marseille mee. De Avonden blijkt nogmaals ook een zeer komisch boek te zijn.
Iedereen een fijne leesvakantie gewenst.
Jan Lepeltak
ps je kan jouw lijst nog steeds met ons delen en mailen naar info@komenskypost.nl
Geef een reactie