Een grijze zaterdag begin januari. Nieuwegein. Kantoren en een groot schoolcomplex. Het Oosterlicht College is vandaag de grootste snoepwinkel op het gebied van onderwijsonderzoek. ResearchED. Verkeersregelaars verwijzen de veelal per auto gekomen belangstellenden naar een parkeerplek. De belangstelling is overweldigend. Het aantal deelnemers groeide van 350 in 2016 naar 550 deze keer. Jan Tishauser is de grote animator van de Nederlandse tak van deze oorspronkelijk Britse onderwijsconferentie; hij maakte het mogelijk om dit keer in het Oosterlicht College de gedachten en ideeën over onderwijs weer eens flink op te schudden. Onderwijswetenschappers, leraren, schoolleiders, bestuurders, leden van allerlei belangenorganisaties en -raden. Samen met de hulp van veel jonge vrijwilligers verzameld in een stampvolle aula voor de opening van de dag.
Deze mensen zijn allemaal voortrekkers van onderwijsbeleid in hun school of bestuur. Waarom zou je anders zaterdagochtend vroeg afreizen en je vrije dag hiervoor opgeven? Voortrekkers, omdat van alle werkers in het onderwijs dit maar het topje van de ijsberg is. De kennis die vandaag wordt opgedaan zal als een olievlek moeten uitvloeien over de werkvloer. De informatie die tijdens de sessies van deze conferentie wordt gedeeld is te belangwekkend om niet verder te delen met de tienduizenden collega’s die nu winkelen, sporten of op de bank schaatsen zitten te kijken.
Tom Bennett, de oprichter van ResearchED, onderstreept in zijn openingswoord nog eens het beginsel van ResearchED: het onderwijsveld en onderwijswetenschappers met elkaar in contact brengen, zodat onderwijs, dat wat we op de scholen pretenderen te brengen, evidence based is. “Doen we wel het juiste met onze leerlingen?” vraagt hij zich hardop af, “of werk je vooral op je gevoel? Hoe weet je dat je gevoel juist is? Waarop is dat gebaseerd? Leraren behoren opgeleid te zijn en onderwijs te verzorgen dat zich in onderzoek bewezen heeft!”
Paul Kirschner, onderwijspsycholoog en hoogleraar, onder andere aan de Open Universiteit, verzorgt de Keynote. Hij bespreekt zijn (samen met Luce Claessens en Steven Raaijmakers) nieuwste publicatie: Op de Schouders van Reuzen: Inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten. Daarin zijn 24 wetenschappelijke kernartikelen uit de cognitieve en onderwijswetenschappen gebundeld en ‘vertaald’ naar de onderwijspraktijk. De top dus van Evidence Based onderwijs.
Kirschner bespreekt bijvoorbeeld de Dual Coding Theory, ontwikkeld door Allen Paivio (1969). Paivio stelt dat visuele (non-verbale) en verbale informatie als aparte elkaar versterkende systemen in de hersenen actief zijn. In de lespraktijk betekent dit dat je bij een presentatie “om de dia’s heen moet praten.” Gedachten met beelden combineren versterkt het leerproces. Is dit niet wat Komensky (Comenius) ook enkele eeuwen geleden bepleitte en nu wetenschappelijk wordt onderbouwd? Dit alles wordt zeer leesbaar en praktisch besproken in hoofdstuk 5 in het Op de Schouders van Reuzen.
In hoofdstuk 17 in gaat Kirschner in op een artikel van David Ausubel uit 1960: Voorkennis als kapstok voor nieuwe stof. Hierin benadrukt hij nog eens dat de belangrijkste basis (of uitgangspunt) van het leren de voorkennis is. Bestaande kennis waaraan je nieuwe kennis kunt ‘ophangen’. Begin je les met ‘opfrissen’ van wat de leerling/student al/nog weet. Door die kennis te activeren kan je nieuwe kennis creëren.
Een derde artikel dat Kirschner aanhaalt is van Paul Pintrich (2000) over doeloriëntatie, over psychologisch onderzoek naar de zelfregulatie van het leren. Leerlingen hebben verschillende doelen om te leren. De een spant zich in om de leerstof te willen beheersen. Ook zijn er leerlingen die vooral beter willen presteren en dus hogere cijfers willen halen dan de klasgenoten. Ook angst om de stof niet te begrijpen kan een drijfveer zijn om te willen leren. Pintrich onderzocht de verschillende motivaties die leerlingen hebben om te leren en welk effect deze doeloriëntatie heeft op de leerresultaten. In artikel 10 in het boek wordt onderzoek en wat je eraan hebt in de praktijk helder beschreven.
Kirschner vertelt hoe het idee om het boek te schrijven is ontstaan bij het bezoek van een onderzoeksgroep aan Finland en hoe bij gesprekken in de ontbijtzaal en de bar van het hotel het boek ‘geboren’ werd. Het boek is inmiddels te koop, maar Onderwijstijdschrift Didactief en financiering door tien onderwijsstichtingen een pabo en de po-raad hebben het mogelijk maakten dat deze publicatie door iedereen gratis te downloaden is.
Aan het eind van zijn presentatie toonde Kirschner dan ook trots het eerste exemplaar.
Na deze keynote begonnen de zes sessierondes, waarbij ieder moest zorgen op tijd het lokaal van de gewenste spreker te bereiken. Bij een aantal sprekers was staan of zitten op de grond noodzakelijk. Alle presentaties bezoeken was dus niet mogelijk, In een volgend artikel zal ik verslag doen van enkele boeiende door mij bezochte lezingen.
Gerard Wegman
Geef een reactie