Een diepe buiging voor de leraar die met pensioen gaat

Johan De Wilde 

Over doden en gepensioneerden, niets dan goeds. Bij het afscheid worden ze heiligverklaard. Op zich is het een mooi gebruik om mensen met bloemen en lof uit te zwaaien. Toch ervaren collega’s dat directeuren soms te ver gaan. Verwelkte carrières verbloemen is potsierlijk. Als de afscheidsnemer het niet zelf aanvoelt, dan vast de anderen. Een inflatie aan complimenten zet de geloofwaardigheid van de directeur op het spel. Meent de directeur dat nu, vragen de collega’s zich af. Trouwens, kan ik de directeur wel geloven als ik een pluim krijg? Nee, wie overdrijft met mooie woorden verdrinkt hun betekenis.

Begrijp me niet verkeerd, ik zit niet te wachten op de eerste directeur die een collega die met pensioen gaat finaal openlijk schoffeert. Zelfs als het afscheid van de collega een zucht van opluchting teweegbrengt hoort een directeur hoffelijk te blijven. Een focus op de objectieve feiten – zoveel jaar dienst- is een solide basis. Waardering kan, maar wie die uitspreekt moet een test met de leugendetector kunnen doorstaan. Niet liegen is niet zo moeilijk. Je vindt altijd iets, al zijn het geweldige verhalen over zelfgestookte appelwijn of over de enthousiaste frisse wind waarvoor de prille starter ooit zorgde. Foto’s zijn zeker in deze gevallen een zegen voor de publieke spreker. Het leidt af en effent het pad naar onschuldige humor, de veilige haven bij zulke gelegenheden. Want geef toe, elke foto van 40 jaar geleden is grappig. Van het modieuze kapsel en de dito outfit kan de spreker bovendien een mooi bruggetje slaan naar enkele kleine heel herkenbare onhebbelijkheden van de gevierde die niet gemist zullen worden. Zodoende hoeven de grote defecten niet genoemd te worden en is iedereen blij.

Heel af en toe maakt een directeur mee dat hij de grote woorden wel uit de kast moet halen. Momenten zoals ik er nu een ervaar, al ben ik niet langer directeur of opleidingshoofd van de collega die ons verlaat en grijp ik naar het klavier in plaats van naar een microfoon.

Als een collega als Annemie gaat, dan buigt een leidinggevende diep. Ben je directeur en herken je door alle bijzonderheden van de unieke persoon heen het universele type professional dat ik beschrijf, wacht dan niet tot haar of zijn pensionering voor je lofrede, maar geef vandaag al een compliment. Zeg desnoods gewoon dat dit tekstje je aan hem of haar deed denken. Het stuk dat volgt. Niet de inleidende alinea’s.

Annemie is licentiaat (master – red.) wiskunde. De arbeidsmarkt snakt ondertussen naar witte raven zoals zij. Ook lerarenopleidingen vinden ze steeds moeilijker. Onze Annemie waaide jaren terug via een goede zijwind van tijdelijke banen in onze lerarenopleiding. De specialist die getraind was om complexe wiskundige problemen op te lossen zou voortaan focussen op de meest eenvoudige wiskunde, namelijk die voor de kleuters. Hoe elementair ook, het betekende bijstuderen voor haar. Ze moest zich een heel nieuwe didactiek eigen maken en die verkopen aan kleuteronderwijzers in spe, niet altijd het publiek dat kickt op wiskunde. Annemie deed het en ze deed het met verve.

Maar ze werd meer dan een voorbeeldige docent wiskunde, ze werd een hoeksteen van de opleiding. Op een bepaald moment zochten we een nieuwe co-coördinator voor onze modaliteit op afstand. Annemie keek niet weg. De opleiding promoten, intakes doen, de stage van de laatstejaars studenten begeleiden, ze deed het allemaal. Scholen bouwen op dergelijke mensen. Als directeur doe je er alles aan opdat ze school maken, anderen zouden aansteken om zich ook zo te engageren. Ook daar was ze goed in. Annemie was een fantastische teamplayer met wie andere krachten prima samenwerkten. Als je haar daar voor loofde, wees ze op haar fantastische collega’s van wie zij veel opstak.

Op de eenvoudige vraag of ze haar inzichten voor een groter publiek beschikbaar wilde stellen op de blog Kleutergewijs, zei ze ja. Daarvoor moest ze uit haar comfortzone treden, want echte helden getuigen zelden, wist Herman Van Veen al. Helden van dit type vallen liever niet op. Ze verkiezen het harde werk in de schaduw. Als vrijwilliger leerkrachten kleuteronderwijs professionaliseren in Zambia, dat was meer iets voor haar. Ook dat deed ze, jaren aan een stuk, een of twee vakantieweken per jaar. En ook daarin maakte Annemie school.

Toch volstaan al deze kwaliteiten niet om dit blogbericht te schrijven voor een breed publiek. Daarvoor had ik nog een extra duwtje nodig. Laatst hoorde ik tijdens een supervisiegesprek hoe verbolgen studenten zijn als ze geroddel horen in de leraarskamer van hun stageschool. Het gebeurt lang niet overal, maar veel studenten hebben het al eens ervaren op een van hun stagescholen. Nu eens wordt er afgegeven op de aanpak van een collega, dan weer is de directeur de pineut. In hun afwezigheid worden hun ideeën verkleurd. Soms worden collega’s vrij systematisch zwartgemaakt door een kliekje leraren. Het doet me plezier dat het onze leraren in spe raakt en ze er antwoorden op zoeken. En het doet me dus aan Annemie denken.

Overal wordt wel eens een scheef woord gezegd. Het is des mensen, ook in docentenruimtes die gedeeld worden door 50 mensen of meer zoals de onze. Maar figuren als Annemie voorkomen dat het een cultuur wordt. Ze hebben de moed om bij een afwezige collega bij te springen als het toch eens nodig is. Annemie liet zich leiden door logica en een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel, niet door de rang of status van wie ze zou pleasen of tegen de haren instrijken. Ze zijn goud waard voor directies, voor teams en voor scholen tout court(kort gezegd – red.).

Koester jullie Annemie, Naïma of Eddy ook, directies.

Word zelf zo iemand, leraren. Jullie toekomstige collega’s bewonderen jullie net zo zeer als ik.

foto: Eva Vlonk

Johan De Wilde is docent en onderzoeker lerarenopleiding te Aalst (België) johan.dewilde@odisee.be