Haye G.H. van der Werf
Recensie MBO 50 [aantekeningen]
Hans van Nieuwkerk
Persoonlijke geschiedschrijving over de recente ontwikkeling van het onderwijs in het algemeen en het beroepsonderwijs in het bijzonder is zeldzaam.
Er zijn klassieke standaardwerken zoals van J. van Kemenade en meer recent Piet de Rooy ‘De geschiedenis van het onderwijs in Nederland’.
In 2016 verscheen ‘De hoofdstroom in de Nederlandse onderwijsdelta – een nuchtere balans van het mbo’ van Sjoerd Karsten.
Meer persoonlijk is er ‘Hoe sterk is de eenzame fietser’ van Leo Lenssen. Een indringend verslag over de relatie tussen individuele ontwikkeling en de toegankelijkheid van het onderwijsbestel in Nederland (2011).
Met ‘MBO 50 [aantekeningen]‘ heeft Hans van Nieuwkerk, docent, directeur, commissielid en procesmanager, een persoonlijke herinnering aan 50 jaar Beroepsonderwijs en de ontwikkelingen in die sector toegevoegd.
De inhoudsopgave verraadt al de intrigerende mix in het boek. Enerzijds de individuele ontwikkelingsgang van de auteur (‘Babyboomer en stapelaar’, ‘De directeur’, ‘Chef d’équipe’ etc.) en anderzijds de procesmatige, inhoudelijke, organisatorische ontwikkeling van het MBO binnen de politieke context van de afgelopen decennia.
Juist nu – onder meer in het discussiestuk ‘Toekomst van ons Onderwijs’ – wordt gewezen op de noodzaak van een ingrijpende herziening van ons onderwijsstelsel en laat ‘MBO 50’ zien hoeveel er al in het beroepsonderwijs cum annexis is gebeurd in de afgelopen periode.
Of het nu gaat om de eindtermen; de kwalificatiedossiers; de schaalvergroting; de kwaliteitszorg of de maatschappelijke inbedding, het MBO vertoont al jaren een dynamiek waar andere sectoren wellicht jaloers naar kijken.
In dit boek laat Hans van Nieuwkerk die dynamiek ook zien. Hij neemt je haast persoonlijk bij de hand in zijn tocht langs klaslokalen, directiekamers, vergaderzalen, bestuursconferenties en de politieke overlegstructuren.
Als een geboren docent legt hij uit, schetst de voorgeschiedenis en becommentarieert. Maar daarnaast reflecteert hij ook op zijn eigen positie en de relatie met de stakeholders binnen het MBO. Dit boek lezend besef je weer hoeveel er de afgelopen 50 jaar is gebeurd en veranderd binnen het beroepsonderwijs, het vormingswerk en de volwasseneneducatie in Nederland.
Want MBO mag dan nu een beetje het ‘paraplubegrip’ zijn, daaronder schuilen nog velerlei vormen van onderwijs en (levenslange) ontwikkeling.
Vaak oogt de ontwikkeling als een slingerend pad, maar onderliggend blijkt een gestadige weg naar professionalisering, kwaliteitsverbetering en toenemende autonomie voor de scholen.
Hans van Nieuwkerk
Van Nieuwkerk is, al verhalend, tegelijk mede-vormgever van en gids op die weg. Een weg die er uiteindelijk toe heeft geleid dat de lat steeds hoger wordt gelegd!
Verspringend tussen het micro-, meso- en macroniveau is er in ‘MBO 50’ aandacht voor de ontwikkelingen op schoolniveau (van het ‘Tinbergen College’ tot ‘ROC Mondriaan’), op het niveau van de sector (van de SVM-operatie tot de ROC-vorming) en op het niveau van de sociaal-economische ontwikkelingen en de relatie Onderwijs-Arbeidsmarkt (van de Commissie Rauwenhoff tot van Veen-2).
In soms impressionistische en dus kleurrijke bewoordingen geeft het boek een waarheidsgetrouw en gedetailleerd beeld van vijf decades onderwijsontwikkeling. Daarbij laat het vooral ook zien dat de vormgeving van zo’n belangrijke sector in een dynamische periode bij uitstek mensenwerk is. Gebaseerd op ideeën, doorzettingsvermogen, persoonlijke relaties maar ook bereidheid tot compromissen en op zijn tijd moed en besluitvaardigheid.
Naast die aandacht voor de ‘Werdegang’ van het MBO in de afgelopen 50 jaar besteedt het boek ook aandacht aan de relevante ‘Tijdloze thema’s’ rond deze schoolsoort. Bovendien kan van Nieuwkerk het niet laten aan de hand van een 12-tal stellingen nog weer pregnanter zijn ideeën over het ideale MBO te geven. Dan blijkt maar weer eens zijn onvoorwaardelijke liefde voor het beroepsonderwijs in zijn ‘pure vorm’, de kwaliteit daarvan, de mogelijkheid tot excelleren en de autonomie van de school. Hetgeen volgens hem onverlet laat dat de minister en de scholen samen moeten optrekken om goed onderwijs te garanderen.
Voor managers MBO, bestuurders, beleidsmakers en lobbyisten MBO is dit boek een must. Maar het hoort het ook thuis op het bureau van al die partijen vertegenwoordigd in het project ‘De toekomst van ons onderwijs’, zeg maar de ’íjzeren ring’ rond de beleidsvorming.
Want lezing van ‘MBO 50’ leert je ook ‘hoe de hazen lopen’ binnen de Nederlandse Onderwijsdelta.
Bovendien, het MBO heeft, kijkend naar de ‘ankerpunten’ uit de ‘De toekomst van ons onderwijs’, verantwoordelijkheid voor een deel van die invulling zoals onder meer ‘Leven lang ontwikkelen is vanzelfsprekend: naar een brede, sterke leercultuur’ en ‘Onderzoek en innovatie van wereldniveau’.
Een terugblik in het verleden, zoals geboekstaafd door van Nieuwkerk, biedt daarin ook lessen voor de toekomst!
foto’s: VOC Uitgevers
Haye van der Werf is Mbo-expert, was docent, schoolleider en sectormanager Beroepsonderwijs en Volwasseneducatie (BVE) Ministerie OCW, Consultant, columnist MBO-Krant en redacteur van KomenskyPost .
Geef een reactie