Door Linda Duits
“De oorlog is content geworden”, schreef Kyle Chayka vorige week in The New Yorker, content die van platform naar platform stroomt. De eerste TikTok-oorlog wordt de oorlog in Oekraïne ook wel genoemd, de Russische invasie wordt gevat in filmpjes met typische TikTok-esthetiek: ogenschijnlijk onsamenhangend, zonder context en met pophitjes als achtergrondmuziek.
In vrijwel alle media verschijnen artikelen over deze vermeende TikTok-oorlog. Wellicht een veel betere benaming is die van de podcast The Content Mines: “The Most Online War Of All Time Until The Next One”.
Nabije slachtoffers
‘WarTok’ is aansprekend. Sowieso schrijven media nou eenmaal graag over media. TikTok is ook nog eens relatief nieuw en relatief onbekend onder volwassenen. Dat maakt dat er wat uit te leggen valt, meer dan wanneer je schrijft over de rol van Twitter of Facebook in deze oorlog.
Daarnaast springt de alledaagsheid van de filmpjes in het oog, ook al is oorlog zo onalledaags. De tieners die filmen zijn geen ‘verre slachtoffers’ die lijden in een ver-van-ons-bed-nieuwsshow, maar voelen nabij. Dat komt door huidskleur, maar ook door de aard van de filmpjes. Volkskrant-columnist Lisa Bouyeure schreef daarover:
“Hun wereld is totaal op zijn kop gezet, maar het stramien van TikTok lijkt enig houvast te bieden. Er zijn altijd nog de liedjes, de dansjes en de trends. Deze generatie gebruikte ironie en memes al om de vreselijkste dingen aan te kaarten, dus waarom stoppen op het dieptepunt? De afgelopen week zag ik een meisje in badjas vrolijk dansen op Who’s That Chick, met als bijschrift: ‘Als je om 5 uur wakker bent geworden van explosies en trillingen en beseft dat Rusland ons de oorlog heeft verklaard’. De populaire Oekraïense TikTokker Mashukovsky stond op het luchtalarm te viben alsof hij een lekker nummertje hoorde, kopje koffie in de hand.”
Verschil met nieuws
TikTok is nog geen journalistiek platform, maar dat betekent niet dat er geen nieuws op kan staan of dat gebruikers geen burgerjournalisten kunnen zijn. Niet alle filmpjes zijn echt, waarschuwt NRC. In de media-aandacht voor WarTok gaat het daarom vaak om nepinformatie en het belang van factchecking – bijvoorbeeld over de onterechte (Russische) claim dat de oorlog een hoax zou zijn.
Het is uiteraard belangrijk om daarop te blijven wijzen, maar we mogen TikTok toch ook prijzen. Chayka wijst er in het artikel in The New Yorker op dat sociale media een “imperfect chronicler of wartime” is, maar soms de meest betrouwbare bron die we hebben. Nieuwsmedia halen om veiligheidsredenen journalisten weg uit de regio, waardoor er soms niet anders is dan deze filmpjes. Dat blijkt ook: we zien ze regelmatig terug in gevestigde media, helder herkenbaar aan het TikTok-watermerk.
Geen TikTok-oorlog
Het is evenwel onzin om deze oorlog een TikTok-oorlog te noemen, net zoals de Arabische Lente geen Twitter-revolutie was. The revolution was – toch, voornamelijk, alsnog – televised. TikTok lijkt vooral geschikt om de strijd en de gevolgen daarvan nabij te brengen, op een heel persoonlijke manier waarin traditionele media niet goed zijn vanwege de waarde die zij hechten aan afstandelijkheid en objectiviteit. TikTok heeft zo bijgedragen aan het bewustzijn, aan het genereren van publiciteit. Het is afwachten welke rol het kan spelen in de volgende fases van dit conflict.
Deze post verscheen eerst op dieponderzoek.nl
Geef een reactie