Trump en de lessen van de geschiedenis

Door Jan Lepeltak

Geschiedenisonderwijs in de verdrukking

De verkiezing van Donald Trump vind ik een van de meest schokkende politieke gebeurtenissen van de laatste decennia.  Een kandidaat die liegt alsof het gedrukt staat, overal samenzweringen ziet, minderheden beledigt en dan toch wordt gekozen.

Het lijkt me goed dit soort belangrijke gebeurtenissen in een historische context te plaatsen. Het geschiedenisonderwijs dreigt in de knel te komen nu er voorstellen zijn om het vak alleen nog facultatief te stellen. Een kritische tweet over deze dreigende ontwikkeling kreeg in korte tijd bijna 50 retweets en 40000 volgers. Daarom gaan we er hier in Komenskypost nog even op door.

Iets over de geschiedenislessen. Zijn er paralellen met de opvattingen van Trump en het isolationisme van de VS voor de Eerste Wereldoorlog onder president Wilson? Wilson wijzigde overigens in 1916 zijn politiek nadat de Amerikanen door de Duitsers en Mexicanen bij de oorlog werden betrokken. Mede door de Amerikanen, die met een miljoen soldaten in 1916 deelnamen aan de eerste wereldoorlog werden op 11 november 1918 om 11.00 uur de vijandigheden beëindigd.

Tijdens de grote depressie, die in de jaren ’30 van de vorige eeuw ontstond,  was er weer sprake van een politiek van isolationisme. Als oorzaken worden gezien het verlies van de meer dan 100.000 Amerikaanse soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog, de banken en de oorlogsindustrie die baat zouden hebben gehad bij deelname aan die wereldoorlog en de uitzichtloze situatie en armoe van miljoenen Amerikanen.

Pas na de aanval op Pearl Harbor in 1941 verschenen de VS weer op het wereldtoneel. In de Europese landen had de economische crises ook  toegeslagen wat leidde tot massawerkeloosheid en armoede. In de tussentijd werden in Duitsland en Italië politieke leiders gekozen die van alles beloofden. In de Joden en de communisten  zagen zij de oorzaak van de situatie.  Vervolgens hielpen zij de parlementaire democratie, de vrije pers en de rechtspraak om zeep. Philip Roth geeft in zijn The plot against America een aangrijpend beeld van hoe de VS er zou hebben uitgezien als de nazi’s zouden hebben gewonnen.

De kernvraag is: Welke rol kan het vak geschiedenis spelen bij discussies over dit soort gebeurtenissen?

Hoe kunnen we het vak geschiedenis voor iedereen overeind houden? 

We zien jullie commentaar graag tegemoet.