Het Wilhelmus zingen? Niet op de pabo of in de klas

De wens van Sybrand van Haersma Buma om net als vroeger het Wilhelmus, staand in de klas te zingen roept de nodige vragen op. Hoe bedoelt u traditie en vroeger? Wij kennen geen scholen en leerlingen die in de jaren ’50 klassikaal het volkslied zongen. Deel uw ervaringen. Hierbij alvast de ervaringen van de vijf redactieleden van Komenskypost.

Er werd wel gezongen maar niks geen Wilhelmus

Ankie Cuijpers

Sybrand Buma wil dat kinderen het Nederlandse volkslied uit hun hoofd leren en het liefst staand zingen. “De traditie moet terug in de klas”. Van de muzieklessen op de basisschool kan ik me nauwelijks iets herinneren. Van de lessen op de mulo wordt het beeld scherper. Een heus muzieklokaal en met de hele klas tegelijk liedjes zingen. Ik zat ergens achteraan. Dat zegt genoeg. Op de pedagogische academie (1972), de huidige pabo, leerde ik vooral de vele kinderliedjes die ik vervolgens weer door moest geven aan de leerlingen op mijn stagescholen. Niks geen Wilhelmus. We zullen het vast een keer geleerd en gezongen hebben, maar daar bleef het bij. Muzikaal talent bezit ik sowieso niet. Tijdens mijn stage op een kleine basisschool in Ohé en Laak gaf ik een keer muziekles. Mijnheer pastoor kwam luisteren, want hij verzorgde die lessen normaliter. Ik had een canon voorbereid en weet  nog goed wat hij na afloop zei: “Het was beslist geen canon, maar er werd wel gezongen”. De pastorie lag tegenover de school en in de pauze kwam mijnheer pastoor altijd met een theemuts met daarin een pot koffie voor het personeel. Dat herinner ik me wel, maar  het Wilhelmus staand zingen? Niet eens zittend!

Kom naar buiten allemaal…..

 Jan Lepeltak

Op mijn degelijke katholieke Amsterdamse lagere school werd gezongen. Heel goed zelfs. Mijn onderwijzer, broeder Hermenigild verzorgde het kinderkoor voor de Mattheuspassion onder leiding van de legendarische Piet van Egmond.  Verder zongen we het bekende repertoire zoals Kom mee naar buiten allemaal, dan zoeken wij de wielewaal en horen wij die muzikant dan is zomer in het land, Dudeljo klinkt zijn lied… Ik kan me dit lied nog herinneren uit de prachtige jaren ‘50 versie van de film Ciske de Rat, nog geheel te zien op Youtube. En dit werd natuurlijk  uit volle borst als canon gezongen in de klas. Heerlijk.

Ja, er kan niet genoeg gezongen worden op school. Op de middelbare school begonnen rond Sinterklaas de leerlingen van de hoogste klassen traag en met basstem sinterklaasliedjes te zingen in de hoge gangen van het St.Ignatiuscollege. Dat maakte de paters erg zenuwachtig. Men kwam ook vaak massaal te laat in de les. Maar het Wilhelmus staand zingen? Hoe komt Buma er bij.  Vermoedelijk omdat dit misschien binnen het christelijk onderwijs gebruik was. In ieder geval niet binnen katholieke scholen, en er bij staan was al helemaal niet aan de orde.

Ik vraag nu al om clementie…

Ik herinner mij niet dat op mijn katholieke lagere school (Adelbertusschool Bergen N.-H.) met enige regelmaat het Wilhelmus werd gezongen.
Sowieso heb ik geen herinnering aan zanglessen of samenzang.
Dat heeft een reden: ik kan absoluut niet zingen en al helemaal geen wijs houden laat staan onthouden. Bij de start van de zangles werd dan ook meestal een opdracht gegeven die mij buiten het klaslokaal bracht: de prullenbak legen, nieuwe doosje krijtjes halen of papier ruimen op het schoolplein. Geen meester of juf stoorde zich eraan als ik daar ruim de tijd voor nam. Zij hadden immers het liefst dat ik me pas na de zangles of -oefening weer bij de groep zou voegen.
Dit gebrek achtervolgt mij overigens nog steeds. Mijn echtgenote kan zingen als een nachtegaal, zingt moeiteloos een tweede of derde stem en éénmaal horen is genoeg om een wijs te onthouden en opnieuw te neuriën.

Samen muziekprogramma’s bekijken of beluisteren is een crime. Gezeten op de bank kijkt ze me telkenmale misprijzend aan als ik niet meedoe of elke poging eindigt in een valse kraaienwals. De aandacht voor het komend Eurovisie Songfestival bezorgt me nu al slapeloze nachten!

Mocht het voorstel van Sybrand Buma werkelijkheid worden dan vraag ik nu al om clementie en vrijstelling voor leerlingen die – net als ik –  gespeend zijn van zangtalent.

Meester Verveerd  

Wij leerden het eerste en zesde couplet van het Wilhelmus maar zongen het nooit (Bergen NH, van Reenenschool). Grappige noot: mijn meester heette Verveer dus wij moesten van hem extra hard onVERVEERd scanderen tijdens het zingen. En dat doe ik dus automatisch nog steeds.

Casper Hulshof

Goed en aantrekkelijk geschiedenis-onderwijs: meer invloed dan het volkslied

Met het zingen van het “Poep- en piesmenuet” van de Stratenmakeropzeeshow had ik als leerkracht in groep 3 bij de kinderen de laatste jaren veel succes. Samen zingen is een fijne activiteit. Maar daarbij moeten tekst en melodie ook pakkend zijn. Een fijne muziekles geven, vinden leerkrachten in het basisonderwijs steeds meer een opgave. Naarmate je leerlingen ouder zijn, worden ze ook steeds kritischer en bepalen de kinderen mede het succes van de les. Het CDA zou zich beter hard kunnen maken voor het beter faciliteren van vak-leerkrachten muziek en klassenverkleining, zodat leerkrachten meer tijd krijgen om kinderen die dat nodig hebben individueel aandacht te kunnen geven.

Als leerling vond ik samen zingen ook altijd erg leuk. Ik weet nog de titel van het lied dat ik als kind zelf fijn vond om te zingen: ”De machtigste koning van storm en van wind”. Ik zou het nu, 55 jaar later, echt niet meer kunnen zingen.

Van het Wilhelmus herinner ik mij niet dat het mij ooit uitgebreid in zanglessen is geleerd. Ik heb het ook nooit als kind staand in de klas hoeven zingen. Wel is mij door goed geschiedenisonderwijs, onder andere van mijn leraar Piet Fontaine op het St. Ignatius-college in Amsterdam, de achtergrond, de historische context, bijgebracht. Goed en aantrekkelijk (geschiedenis-)onderwijs kan volgens mij meer invloed hebben op het bijbrengen van onze waarden en normen dan het leren van het volkslied en dit dan regelmatig staand zingen op school. Ik krijg hierbij meteen van die Noord-Koreaanse beelden van onvrijheid en volksmennerij. Een heel andere cultuur dan die van ingetogen meezingen tijdens een 4-meiherdenking of uitbundig meeschallen voorafgaand aan een wedstrijd van het Nederlands elftal.