Het grote 2017-onderwijs-jaaroverzicht

Door Steven Geurts

2017 was een bewogen onderwijsjaar. In maart waren er verkiezingen, waarna zelfbenoemde onderwijspartij D66 samen met Arie Slob van de ChristenUnie de scepter ging zwaaien op het Ministerie van OCW. Ondertussen verenigde PO in Actie het werkveld en werd er voor het eerst sinds jaren gestaakt. Er werden rechtzaken gevoerd tegen de eindexamenmakers en ook binnen de lerarenvertegenwoordigingsorganen was het niet bijzonder rustig. Tijd om de balans op te maken, en de winnaars en verliezers van onderwijsjaar 2017 bekend te maken.

Een van de verliezers in dit onderwijsjaar is Maurice de Hond. De Hond, initiatiefnemer van de zogeheten Steve Jobsscholen, moest dit jaar zijn biezen pakken als bestuurder. Zijn scholen kwamen onder verscherpt toezicht te staan na rammelende financiën, en de Hond zelf ontving een ton subsidie te veel. Een misverstand, zegt hij zelf. De Hond verkoopt zijn schoolconcept aan andere scholen, maar deze scholen gaven er vanwege de torenhoge kosten massaal de brui aan. Toch lijkt het Maurice de Hond niet echt te deren, zijn schoolconcept vindt gretig aftrek in het goed betalende buitenland.

Nog een verliezer: het College voor Toetsen en Examens kreeg de ene oorvijg na de andere te verduren na een rotzooitje in het examen Frans. Het leidde zelfs tot een rechtszaak en hoewel het CvTE op papier gelijk kreeg “de regels zijn juist toegepast”, is het credo helder: het moet beter.

In het lijstje verliezers kunnen we niet om Sander Dekker heen. De staatssecretaris PO, VO, cultuur en media gaat de geschiedenis in als de man die talloze projecten optuigde, die daarna zo gammel bleken te zijn als een bouwsteiger van gekookte spaghetti. Dekkers kussen bij OCW is niet eens koud of zijn opvolger heeft Dekkers rekentoets al vredig laten inslapen. Het door Dekker gepropageerde lerarenregister wordt uitgesteld en krijgt een herstart. Je weet hoe de vlag erbij hangt als een project al een herstart moet krijgen voor het goed en wel begonnen is. Dekker zelf krijgt een herstart op het ministerie van Justitie, hij is tegenwoordig Minister voor Rechtsbescherming. Ze zijn bij deze gewaarschuwd.

De vakbonden AOb en CNV sluiten ook aan in het rijtje met verliezers. In het jaar waarin PO in Actie het onderwijsvuur tot ongekende hoogten wist op te stoken leken de twee grootste vakbonden alle contact met de werkvloer kwijt. Het gemak waarmee Jan van de Ven en Thijs Roovers bijna het voltallige PO wisten te mobiliseren laat pijnlijk zien waar de bonden het de afgelopen jaren hebben laten liggen. Terwijl bezuiniging op nullijn werd gestapeld, hielden de vakbonden zich bezig met curriculumvernieuwing, een afrekenregister en het in stand houden van ondemocratische nepvertegenwoordigsorganen. Ja, het malieveld kleurde op 5 oktober weer groen-paars van de gratis vakbondspetjes, maar dat was eerder ondanks dan dankzij de oude vakbonden. Nu PO in Actie officieel een vakbond is en ze daarmee aanschuiven aan de cao-tafel voelen de traditionele bonden de warme adem in hun nek. Harder rennen of opgegeten worden, voorspelt de bioloog in mij.

Winnaars zijn er ook. 2017 werd het jaar van de bottum-up. De door leraren Jelmer Evers en Rene Kneyber bepleitte systeemomslag lijkt langzaamaan bewaarheid te worden. Leraren trekken met initiatieven als MeetupNL de autonomie naar zich toe. Het voorbeeld van PO in Actie werd gevolgd door WO-, VO-, MBO- én HBO- in Actie, en hoewel die nog niet zo ver zijn als dat PO in Actie dat is geeft het wat aan over de verenigingsgezindheid in het onderwijs. De maat lijkt vol. Waar de Onderwijscoöperatie de handschoen als beroepsvereniging liet vallen, pakt Beroepsvereniging Leraren Nederland hem op. Lovenswaardige initiatieven, die veel goeds beloven voor de toekomst.

Het wordt tijd voor de prijsuitreiking. We beginnen met de grote verliezer. De koude douche, de loden Loekie, de Sander-Dekker-award, de 4-op-je-eindlijst, de Onderwijsverliezer 2017 is geworden…

Politiek Den Haag.

Met zijn allen. Zonder uitzondering. In een jaar waarin de urgentie van de noodkreet uit het onderwijs werd uitgespeld, speelde Den Haag liever politieke spelletjes. Er deden partijen aan de verkiezingen mee zonder het woord “onderwijs” in hun verkiezingsprogramma. Lodewijk Asscher deed na ruim 4 jaar regeringsdeelname nog even of het onderwijs echt heel belangrijk voor hem was, maar vergat dat zijn partij al jaren zowel de minister op OCW als op financiën leverde. Met de door hem geregelde 270 miljoen gingen vervolgens andere partijen strijken. Ja, schaam je, D66. Deze zelfbenoemde onderwijspartij is heel trots op de investering van 450 miljoen om werkdruk te verlichten. In 2021. Als er tenminste uitgewerkte plannen liggen. En als leraren zelf eerst afstand doen van een aantal gunstige regelingen in de cao. Ook over de inzet van PO in actie, gelijktrekking VO-PO salarissen, is de kamer bijzonder helder. Zelfs een onderzoek naar de eventuele mogelijkheden wordt door de coalitie tegengehouden. Maar goed, wat kun je verwachten als de grootste partij van het land het een “ingewikkeld dilemma” vindt of “leraren nóg meer moeten verdienen”. Het zijn mooie praatjes die de woordvoerders ophangen in verkiezingstijd, maar als het dan echt tijd is om boter bij de vis te leveren geeft Den Haag niet thuis. De verenigde onderwijsbelangenbehartigers PO-front rekenden een eenmalige investering van 1,4 miljard voor om het onderwijs de opknapbeurt te geven die het nodig heeft. Dat is toevallig evenveel als het afschaffen van de dividendbelasting ons per jaar kost. Per jaar. Per. Fucking. Jaar.

Ondertussen neemt de ongelijkheid alleen maar toe. Dat is wat mij het meeste zorgen baart, onderwijs heeft niet langer de emanciperende werking. Het doet ertoe wie je ouders zijn en wat ze kunnen betalen. De invloed van het bedrijfsleven wordt groter, de onafhankelijkheid van het onderwijs kleiner. Het lerarentekort zal naar verwachting alleen maar toenemen. Onderwijs houdt op als er niemand voor de klas staat. Geen “creatieve oplossing” kan die vakman of vakvrouw vervangen. Het is tijd voor een aantal maatregelen die het vestigingsklimaat voor leraren verbeteren. Zorg ervoor dat onze kinderen niet de verliezers van 2018 worden. Den Haag, word wakker!

Als er verliezers zijn, dan is er ook een winnaar. En wat voor winnaar. De Gouden Bal, de Ronde-in-de-Arrenslee-door-Thialf, de tien-met-een-griffel, dé Onderwijswinaar 2017 is geworden…

PO in Actie.

Het is geen verrassing dat deze bottum-up beweging die het afgelopen jaar aan iedere voorstelbare boom rammelde de winnaar is. Jan van de Ven en Thijs Roovers ontpopten zich tot boegbeeld van een beweging. Ondersteund door een team van collega’s (nog veel te weinig genoemd) kregen zij het voltallige PO in beweging. De PO-raad sloot aan, de traditionele vakbonden deden mee. Ze laten dagelijks zien hoe het ook kan, gewoon vanuit de beroepsgroep zelf. Doen de vakbonden niet wat we willen? Dan richten we een eigen vakbond op! Die verfrissende actiebereidheid, gecombineerd met een vleugje brutaliteit maken PO in Actie tot de onbetwiste winnaar van het afgelopen onderwijsjaar.

In 2017 gaf PO in Actie het onderwijs zijn eigenwaarde weer terug.

Ik heb nu al zin in 2018.

Steven Geurts (29) is bioloog en leraar op Gymnasium Bernrode in Heeswijk-Dinther. Hij blogt op zijn eigen site over onderwijs, natuur en politiek. Hij is actief op Twitter onder @stevengeurts

Deze blog verscheen eerder op Steven Geurts