Jan Lepeltak
Er heeft nog niets over in de kranten gestaan, toch is de zaak rond het ontslag van docente en schrijfster Paula van Manen voor alle onderwijsgevenden van groep 1 tot aan de universiteit van groot belang. Het advies van de procureur-generaal van de Hoge Raad (een soort officier van justitie) betekent veel voor het onderwijsveld. Veel schoolbestuurders zullen er onrustig van worden.
Even het geheugen opfrissen. Paula van Manen schreef een prachtig boek over haar ervaring met de onderwijsvernieuwing op de opleiding waar ze lesgaf. De titel is veel betekenend: Wanneer krijgen we weer les. De opleiding – een ROC – waar zij werkt(e) zette het onderwijs geheel op zijn kop. Het onderwijs van de studenten werd zelfsturend en zij moesten vooral zelfstandig aan hun portfolio werken om de gewenste competenties te verwerven. Het boek waarin de namen van betrokken personen en de instelling niet werden genoemd leidde na meer dan 10 dienstjaren uiteindelijk tot haar ontslag. Uiteraard werd snel duidelijk om welk ROC en welke opleiding het ging. In Nederland blijft vrijwel niets geheim en lekken soms zelf de notulen van de ministerraad uit.
Maar Paula liet het er niet bij zitten en ging in beroep. Eerst bij de kantonrechter en later bij het gerechtshof in Arnhem. Kern van de zaak: mag je je weldoordachte kritische mening geven over zaken binnen je school door er bijvoorbeeld een boek over te schrijven? Het ROC had de pech dat Paula van Manen ook een uitstekend schrijfster van jeugdboeken is. Haar relaas leverde dus een zeer leesbaar boek op. Maar het management en het College van Bestuur van haar ROC was van mening dat ze haar ervaringen en mening niet mocht publiceren. Ze had haar kritiek intern moeten spuien of via de OR waarvan ze lid was. Iets wat ze overigens ook heeft gedaan.
Het gerechtshof van Arnhem bevestigde de uitspraak van de kantonrechter. Het Hof oordeelde wel het dat het ROC ‘ernstig verwijtbaar’ had gehandeld door Paula direct te schorsen na het verschijnen van het boek, wat haar een ‘billijke vergoeding’ opleverde. Maar het arbeidscontract mocht worden ontbonden. Het ontslag had niets met haar positie in de OR te maken. Dan had ze haar bezwaren maar daar moeten uiten.
Zo kwam Paula uiteindelijk met hulp van de AOb terecht bij ons hoogste rechtscollege. In deze civiele zaak ging het om recht op vrije meningsuiting, zoals dat ook is vastgelegd in het Europees verdrag voor de rechten van de mens en de bijbehorende vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting. Deze wetgeving gaat boven de nationale wetgeving. Voor deze zaak bij de Hoge Raad werd een beroep gedaan op dit verdrag.
Wat gebeurde hadden slechts weinigen durven hopen. De advocaat-generaal schoot het besluit en de bijbehorende argumenten van het hof in Arnhem aan flarden. In een zeer uitgebreid en doorwrocht advies voorzien van andere (Europese) casussen werd gewezen op de inconsistenties in de uitspraak van het Arnhemse hof. Volgens de rechtbank was de vrijheid van meningsuiting niet in het geding. Maar in de kern kwam het erop neer dat Paula niet mocht worden ontslagen omdat ze het boek had geschreven, want wanneer ze het niet had geschreven was ontslag niet aan de orde geweest.
Partijen hebben tot eind maart de tijd om te reageren op het advies. Als de Hoge Raad het advies overneemt wordt de zaak terugverwezen naar een ander Hof. Neemt de Hoge Raad het advies niet over, dan zal de advocaat van Paula zich richten tot het Europese Hof voor de rechten van de mens. Of dat laatste nodig is valt zeer te betwijfelen.
Geef een reactie