Aaron Soens
Dit academiejaar ontvangt de Belgische hogeschool Odisee de instellingsreview. Voor wie dit begrip Chinees of te specifiek Vlaams klinkt, kunnen we dat begrip het beste verklaren als een beperkte externe check van een permanent intern kwaliteitsbewakingsproces in het Vlaamse hoger onderwijs, aangestuurd door de NVAO. Sinds 2015 zijn de Vlaamse hogescholen en universiteiten immers zelf verantwoordelijk voor de kwaliteitsbewaking van hun geaccrediteerde opleidingen. Er zijn geen accreditaties meer op opleidingsniveau, behalve bij de start ervan. De instellingsreview nieuwe stijl op het niveau van de hele instelling blijft evenwel zeer uitdagend. Desalniettemin brengt ze kansen met zich mee. In deze blog gaan we in op wat aan de basis moet liggen van elke kwaliteitscontrole, namelijk een kwaliteitscultuur. We focussen op drie belangrijke aspecten ervan: de continue verbetergerichtheid, de inbreng van interne en externe stakeholders en de aanwezigheid van lerend vermogen.
Werken aan kwaliteit doe je continu
Kwaliteitszorg is een continu proces, niet een methode die je eens in de zes jaar laat draaien. Om goed te zijn is kwaliteitszorg volgens Odisee ook ingebed in een ruimer strategisch beleid. Check daarvoor: https://www.odisee.be/kritische-reflectie-interne-bewakingscyclus-41. Je hoort er ook een opleidingshoofd reflecteren over haar ervaringen.
De procedure voorziet dan ook in een kritische check van de instellingsspecifieke systemen. Het externe expertenpanel ontvangt vooraf een kritische reflectie van de instelling, waarin wordt stilgestaan bij sterke punten, aandachtspunten en werkpunten. Althans, zo heeft Odisee het opgevat. Andere instellingen vulden vorig en dit jaar op hun eigen manier de grote vrijheid in die de procedure hen geeft.
Bij vrijheid hoort natuurlijk verantwoordelijkheid. Het dossier dat de instelling aan de externe commissie overhandigt moet het panel ondersteunen, om zo de vier samenhangende onderzoeksvragen die wel vastgelegd zijn (zie cursief hieronder) te beantwoorden.
Odisee kiest er dus voor om aan te sluiten bij het eigen strategisch verhaal ‘Odisee 2027’, wat misschien op zich een interessant vergelijkingspunt kan zijn voor Nederlandse onderwijsinstellingen. De beleidsperiode startte in 2017, waardoor de instellingsreview net ‘halfweg’ komt en dus als midterm review kan gezien worden.
- Sluit het onderwijsbeleid van de instelling aan bij haar onderwijsvisie en de maatschappelijke uitdagingen waarmee ze geconfronteerd wordt?
- Verzekert de instelling dat het onderwijsbeleid toewerkt naar de vooropgestelde doelen?
- Wordt binnen dit beleid op een internationaal aanvaarde wijze de kwaliteit van elke geaccrediteerde opleiding geborgd?
- Geeft de instelling blijk van een kwaliteitscultuur op alle niveaus?
Odisee moet er nog door, maar de instelling hoopt het extra werk hiermee tot een minimum te beperken en de reflectie van de reviewcommissie te gebruiken als extra kritische blik op een ambitieus beleidsimplementatieproces van lange adem. Teaching to the test en writing to the jury zijn hier ver weg.
Werken aan kwaliteit doe je samen
“Dat kan wel zijn,” hoor ik de lezer al denken, “maar is die reflectie dan geen product van een clubje medewerkers van een Dienst Onderwijs en Kwaliteit?” Nee, want werken aan kwaliteit doe je samen met je verschillende stakeholders, stellen de instelling en het team die de review voorbereiden. Hoewel gekozen is voor een zo ‘slank’ mogelijke aanpak om de werkdruk voor collega’s beperkt te houden, werd toch een stevig participatie- en validatietraject opgezet. De lopende interne studenten- en personeelsbevragingen gaven natuurlijk richting aan de reflectie, maar ze werden aangevuld met focusgroepen, bestaande uit collega’s, studenten en werkveldpartners.
Tijdens het samenstellen bleef het team natuurlijk ook trouw aan zijn strategisch kompas: de duurzame, inclusieve en wendbare co-hogeschool, die ze in haar visie uitdraagt. Door brede consultatie zette de hogeschool in op een inclusief geheel, waarbij ze tegelijkertijd haar wendbaarheid op de proef stelde door alles op een levendige manier voor te stellen. Odisee wil het externe panel tijdens zijn bezoek ook deel laten zijn van co-creatie en zelf ook in interactie laten treden met partners.
Ben je benieuwd naar wat Odisee verstaat onder duurzaam, inclusief en wendbaar onderwijs in cocreatie, lees dan zeker verder op https://www.odisee.be/kritische-reflectie-onze-visie-12.
Het dossier dat nu voorligt en waar menigeen zijn zegje in had, volgde uiteraard ook een validatietraject door de verschillende overlegorganen van de hogeschool. Op die manier komen ook andere collega’s in aanraking met de kritische reflectie, en wordt transparant weergegeven hoe de organisatie zichzelf ziet. Via een specifiek hiervoor ingesteld e-mailadres kan iedereen tot op heden feedback geven. Nieuwsberichtjes op het personeelsportaal, evenals een flankerende nieuwsbrief zorgen ervoor dat het geheel breder leeft dan bij de top, het aansturend team en de mensen die rechtsreeks met het panel zullen spreken.
Werken aan kwaliteit heeft te maken met lerend vermogen
De reflectie moest leven. Kwaliteitszorg is immers ook leren van elkaar, stelde het kernteam. Geen lange tekst die amper iemand leest ook. Nee, de kritische reflectie is volledig web-based, ondersteund met een schat aan audiovisueel materiaal dat ook andere doelen dient. Collega’s, studenten en werkveldpartners getuigen op beeld over hun ervaringen en kunnen ook verder met wat anderen aanleverden. Wellicht zien ze er ook erkenning en waardering in voor hun inzet.
Dit blogbericht kan gelezen worden als een reclameboodschap voor Odisee. Zo is het niet bedoeld, maar lees er gerust een zekere fierheid in en een eigen versie van walk the talk. Als transparantie en leren zo belangrijk zijn, dan hoort publiek gaan er ook bij. Daarom is de reflectie breed toegankelijk en is het een uitnodiging om in dialoog te treden en te leren van anderen als co-hogeschool. Wie nog verder wil grasduinen in de reflectie, nodigen we uit omdeze link te volgen.
Hoewel we dus zeker de voordelen van een instellingsreview op maat van de eigen regie zien, gebiedt de eerlijkheid Odisee te zeggen dat ook deze procedure een werk van lange adem is. Bovendien, ondanks alle pogingen om een brede en diverse groep te betrekken, zijn de mensen die het verst afstaan van de centrale processen ondervertegenwoordigd gebleven in de consultaties. Wat er ook van zij, de grootste uitdaging ligt in de toekomst. Als de instelling zijn eigen verhaal echt serieus neemt, dan blijft het leren voorop staan. Dan wil ze kritische feedback om daarvan te leren, zoals de eigen docenten met hetzelfde doel voor ogen kritische feedback geven aan de Odisee-studenten. Dan stelt de organisatie zich niet tevreden met een officieel groen licht, zoals een gemotiveerde student verder kijkt dan de score op zijn rapport.
Wait and see… and follow-up!
Aaron Soens is beleidsmedewerker Dienst Onderwijs en Kwaliteit bij Odisee hogeschool.
[JDW1]Graag in een kaderstuk
Geef een reactie