Leerlingvolgsysteem als noodzakelijke monitoring

Leidt een Leerlingvolgssysteem tot minder of meer gelijke kansen? Daar wordt verschillend over gedacht zo blijkt uit de reactie van redacteur en voormalig leraar Gerard Wegman.

Onderzoeken voor het LeerlingVolgSysteem (LVS) zijn geen tests, maar toetsen. Er is geen psychologische component. Ik vind dat Ben Wilbrink in zijn artikel (6 december) over de Human-serie ‘Klassen’ hierover een verkeerd beeld schetst.

Voor het LVS wordt in twee toetsperiodes in het schooljaar met een standaardtoets (landelijk in gebruik, niet gekoppeld aan de gebruikte methodes) ‘gemeten’ tot welk niveau binnen een bepaald kennisgebied de kennis door de leerling beheerst wordt. Leraren zijn (opgeleid?) en bevoegd om toetsen af te nemen en de resultaten te beoordelen. Bij testen is er ook sprake van een psychologische component. Om bijvoorbeeld uitspraken te doen over intelligentie of dyslexie worden tests afgenomen. Een leraar in het primair onderwijs is daartoe niet bevoegd.

De leraar kan (moet) na een toetsperiode door het geven van specifieke instructie en oefenstof met de leerling werken aan het behalen van een volgend realistisch (kennis)doel. Eventueel moet de leraar met de intern begeleider in gesprek om extra hulp in te schakelen. De schoolleider moet de resultaten van de toetsperiode analyseren en beoordelen of de opbrengsten (lelijk woord) van het onderwijs op haar of zijn school (vakgebied/groep/leraar) voldoende zijn. Zo niet, dan is actie geboden.

Dat bij het proces van kennisverwerving andere factoren meespelen is zeker. Dat daarbij ook sociaaleconomische aspecten een rol spelen (en de kansen ongelijk maken) is ook zeker het geval. Dat de kwaliteit van schoolorganisatie en vakman(vrouw)schap van de individuele leraar een rol speelt is mogelijk de grootste interfererende factor.

Maar naar mijn mening is de taak van het onderwijs de leerling (naar haar/zijn mogelijkheden kennis en vaardigheden bij te brengen en dat proces moet men monitoren. En liefst gedetailleerd, zonder door te slaan naar idiote proporties. Niet toetsen om het toetsen of ‘trainen’ voor de toetsen. En niet, zoals vele jaren geleden, het onderwijs en eventuele keuzemomenten daarin het ‘nattevingerwerk’ van de al of niet (on)bekwame leraar laten zijn.

Binnen een professionele schoolorganisatie lijkt mij werken met een LVS onontbeerlijk.

Maar ook hoort de kwaliteit van bestuur, schoolleiding en leraren van hoog niveau te zijn. Ik meen dat dit in de discussie over de mooie serie ‘Klassen’ zeker niet onderbelicht mag blijven. Juist een goede professionele begeleiding kan naast het proces van kennis- en vaardigheidsontwikkeling andere factoren, zoals sociaaleconomische (thuissituatie/schoolomgeving) en psychologische processen rond een individuele leerling meewegen en proberen bij te sturen. Door het onderwijs zo in te richten komt een leerling veel eerder ‘goed terecht’ dan het in de eerste twee aflevering van de serie veel vaker geroepen en beschreven (doch op middellange termijn onuitvoerbare) uitstellen van het keuzemoment of het afschaffen van het LVS. Bovendien blijf ik zitten met de vraag of dat het probleem van kansenongelijkheid zal oplossen.

De politiek moet zich in eerste instantie vooral ernstig gaan bezighouden met de kwaliteit van degenen die in dit proces acteren: leraren en schoolleiders (en bestuurders). De inhoud van het onderwijs aan de Pabo’s! Het oplossen van het lerarentekort. Investeren, financieel en in beleid. 

En laten wij – leraren, ouders en leerlingen – de termen ‘hoog’ en ‘laag’ in de ban doen. Iedere leerling verdient een passende en succesvolle (school)loopbaan.

Gerard Wegman is 40 jaar actief geweest in het primair onderwijs en schreef over ongelijke kansen en advisering eerder een artikel voor KomenskyPost.