Twee jaar geleden publiceerden wij het kritische blog van Steven Geurts over het lerarenregister. Hierbij zijn reactie over de beslissing van minister Slob om het lerarenregister feitelijk buitenwerking te stellen. https://komenskypost.nl/?p=2373
door Steven Geurts
In november van 2016 nam de Kamer het definitieve besluit, en was de invoering van het lerarenregister een feit. Na twee jaar uitstel is nu inderdaad afstel gekomen. Het lerarenregister is no more. Het is een ex-register. Het register is pining for the fjords. Hoera. En toch smaakt dit besluit van minister Slob bitterzoet.
Van het ooit goedbedoelde vrijwillige kwaliteitsregister was weinig meer over nadat toenmalige staatssecretaris Dekker ermee in 2014 aan de haal is gegaan. Vier jaar lang heeft de Onderwijscoöperatie vervolgens met een miljoenensubsidie het register proberen op te bouwen. Tienduizenden docenten hebben zich ingeschreven. Duizenden scholen zijn hier mee bezig geweest en talloze ambassadeurs hebben zich blaren op tong gepraat op voorlichtingsbijeenkomsten. En dat allemaal voor niets. Eenieder die ook maar een beetje kaas heeft gegeten van professionaliteit ziet dat de fundering van het register vanaf het eerste moment al rot was. Urenregistraties, nascholingspunten en controlecommissies stonden centraal.
En nu trekt – godzijdank – Slob de stekker eruit. Eerder ontmantelde de Onderwijscoöperatie zichzelf al, en nu is van de drie politiek geïnitieerde bedreigingen voor het onderwijs alleen nog ‘Curriculum.nu’ over. Dat is een doorstart van de door alle partijen geblokkeerde curriculumherziening Onderwijs2032. Enfin, je moet als onderwijsblogger wat te wensen over houden.
Slob schrijft in zijn kamerbrief over het ontbreken van draagvlak en een gebrek aan representatieve lerarenorganisaties. Het zijn voor hem redenen om te stoppen met het register. Fantastisch. Maar wat het een hoop moeite en geld gescheeld als de politiek die geluiden drie jaar eerder serieus had genomen. De politiek kán zich niet verschuilen achter dat ze het niet geweten hebben. Er zijn nu miljoenen weggegooid door het op- en aftuigen van organisaties waar geen leerling beter onderwijs door heeft gehad. Zo zonde.
Alexander Rinnooy Kan mag nu de boer op. Inventariseren, kwartiermaken, verkennende gesprekken. Hem is gevraagd een advies op te stellen over de representatie van de beroepsgroep, met een vervolgvraag over hoe leraren geprofessionaliseerd kunnen worden. Bij deze alvast mijn advies:
- Fuseer alle onderwijsvakbonden, de huidige versnippering is funest.
- Beleg professionalisering waar het hoort: op scholen, en laat de onderwijsinspectie daarop toezien.
Ik hoop dat Rinnooy Kan ook iets zegt over hoe we het onderwijs weer aantrekkelijk kunnen maken. Want dat politieke gedoe over professionalisering is leuk, maar houdt wel een beetje op als er geen docent voor de klas staat.
Minister Slob verdient lof voor zijn besluit. Tegelijkertijd laat het zien hoe treurig het gesteld is (/was?) met de onderwijspolitiek. Vier jaar lang heeft Dekker er een potje van gemaakt. De meerderheid van de kamer hield hem de hand boven het hoofd. Om je kapot te schamen.
Steven Geurts (31) is bioloog en leraar op Gymnasium Bernrode in Heeswijk-Dinther. Hij blogt op zijn eigen site over onderwijs, natuur en politiek. Hij is actief op Twitter onder @stevengeurts. Dit artikel verscheen ook op zijn blog.
Hannes Minkema
Laten we niet te vroeg juichen, Steven. De minister heeft nu Rinnooy Kan weer van stal gehaald om de verhoopte Beroepsvereniging *inclusief* Lerarenregister vlot te trekken. Dus die komt er vermoedelijk gewoon aan, is het niet nu dan is het over een paar jaar.
Waarom denk ik dat? Omdat Rinnooy Kan zelf sedert lang verknocht is aan zo’n register. Ik zal hier uit twee bronnen citeren.
In zijn invloedrijke rapport ‘Leerkracht’ (2007) adviseerde Rinnooy Kan als volgt (p. 9):
“De SBL wordt omgevormd tot de Beroepsgroep Leraren, een vereniging voor en door leraren. De Beroepsgroep Leraren behartigt hun belangen op landelijk niveau als het gaat om de kwaliteit van het leraarschap en steunt hen bij kwaliteits- en deskundigheidsbevordering.” (Dat is gebeurd, de SBL werd omgevormd tot de OC, met toetreding van vakbonden, PVVVO en BON.)
“Alle bevoegde leraren kunnen hiervan lid worden.” (Dat is niet gebeurd, geen leraar kon lid worden van de OC.)
“De Beroepsgroep Leraren houdt een publiekrechtelijk basisregister van zijn leden bij, waarin hun werkervaring en scholing wordt geregistreerd. Wanneer een leraar zijn deskundigheid onvoldoende bijhoudt, vervalt de registratie. Daarnaast wordt een register bijgehouden van excellente leraren, die aan strenge additionele kwaliteitseisen voldoen.”
“De Beroepsgroep certificeert het scholingsaanbod voor leraren.”
Op p. 56 lezen we:
“[De Beroepsgroep krijgt tot taak] het ontwikkelen van een *publiekrechtelijk* basisregister voor alle leraren. In dit basisregister wordt voor alle aangesloten leraren een bekwaamheidsdossier / portfolio bijgehouden van hun werkervaring. Ook staat hierin omschreven hoe zij hun bekwaamheden hebben bijgehouden en ontwikkeld, bijvoorbeeld via gevolgde na-, bij- en opscholing. Het publiekrechtelijk register is niet vrijblijvend. Als uit het register blijkt dat de leraar zijn bekwaamheid onvoldoende onderhoudt, dan vervalt zijn registratie waardoor hij – net zoals nu bij onbevoegdheid al het geval is – nog slechts met aparte dispensatie gedurende enkele jaren als leraar kan doorfunctioneren (en daardoor overigens een kans heeft zijn bekwaamheid alsnog op peil te brengen).”
Tot zover Rinnooy Kans advies van 2007. Ik zei al: uit een invloedrijk rapport, want enkele jaren daarna werd het omgezet in OCW-beleid. Zo staat in “Actieplan Leraar 2020” (2011) te lezen:
“Register
Leraren geven met het inschrijven in het register een duidelijke blijk van professionaliteit en systematisch onderhoud van hun bekwaamheid. Eind 2011 / begin 2012 stelt de beroepsgroep het lerarenregister voor het eerst open. Vanaf 2012 is het register (eventueel gefaseerd) opengesteld voor alle 250.000 leraren in po, vo en mbo.”
“De Stichting Beroepskwaliteit Leraren en ander onderwijspersoneel (SBL) wordt omgevormd naar een onderwijscoöperatie en is van, door en voor leraren. De coöperatie ontwikkelt het register en draagt zorg voor certificering van professionaliseringsactiviteiten die van belang zijn voor (behoud van) registratie. De lerarenopleidingen worden daarbij betrokken. De coöperatie brengt hierover jaarlijks aan mij een voortgangsrapportage uit.”
“De beroepsgroep zorgt voor draagvlak bij de werkgevers, voert hiervoor structureel overleg met werkgevers en doet hiervan verslag in de voortgangsrapportage. De beroepsgroep streeft naar consensus op het te bereiken effect van het register.”
“De beroepsgroep levert in de tweede helft van 2011 een plan van aanpak waarin de activiteiten staan die moeten worden ondernomen om te zorgen dat in 2018 alle leraren in primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs zijn opgenomen in het register, met een tussenstap van 40% in 2014.”
“Om hun registratie te behouden, worden leraren verplicht hun bekwaamheid te onderhouden met behulp van gecertificeerde professionaliseringsactiviteiten. In 2018 heeft het register een civiel effect doordat de overheid en de onderwijsorganisaties hieraan consequenties verbinden. Dat kunnen consequenties zijn zoals verlies van bevoegdheid, niet meer zelfstandig voor de klas, meer tijd en geld voor bekwaamheidsonderhoud of consequenties voor de carrière. Ook zal het register op termijn beleidsinformatie kunnen leveren aan verschillende belanghebbenden, periodiek of op aanvraag.”
Mijn taxatie is dat Rinnooy Kans advies vrijwel integraal is overgenomen door OCW, en dat OCW aspecten daarvan nader heeft gepreciseerd of geconcretiseerd. Het is in grote lijnen dit plan waaraan de Tweede Kamer zijn fiat heeft gegeven, en dat de OC vruchteloos heeft geprobeerd in te voeren.
Nu komt dus diezelfde Rinnooy Kan het plan weer vlot trekken, en wel beide aspecten ervan: de Beroepsgroep Leraren en het Beroepsregister. Ik heb geen reden om aan te nemen dat RK zich een ander doel stelt wat het register betreft. Ik vermoed dat hij hooguit een andere marsroute naar dat doel uitstippelt.
Ik heb Paul van Meenen (net als RK van D66, en onderwijswoordvoerder) gevraagd welke aspecten van het Lerarenregister er volgens hem in moeten blijven. Punten die de twee grootste coalitiepartners PLUS Rinnooy Kan hem over enige tijd weer zullen voorleggen:
a) de publiekrechtelijke aard,
b) het royement uit het register,
c) verlies van de bevoegdheid,
d) vereist draagvlak bij werkgevers,
e) verplichte gecertificeerde nascholing,
f) niet meer zelfstandig lesgeven
g) consequenties voor de carrière (schaal, periodiek, promotie, ontslag).
Ook zou ik van Paul willen weten hoe hij (en D66) denken over de zeggenschap van de gehuldigde voor-en-door-leraren als het gaat om de punten a) tot en met g).
Ik wacht genadiglijk op Pauls antwoord.
Ergo: volgens mij is de race om het Lerarenregister nog lang niet gelopen.
Joost van Heel
Je analyse snijdt hout. We hebben in elk geval tijd gekregen. In deze tussentijd zal de beroepsgroep moeten werken aan bewustwording; wat willen we zelf, als leraren? Dit kan bijvoorbeeld door versterking van de actiegroepen en actiebonden als BON, POinactie, LIA etc. Maar ook de BVLN is een goed initiatief.