De vrouw die de kanarie in de kolenmijn vond.
Het is alweer bijna zeven jaar geleden dat de Nijmeegse hoogleraar Anna Bosman op een conferentie haar verbazing en twijfels uitsprak over het steeds maar groeiend aantal leerlingen met het predicaat dyslexie . Ook internationaal vergeleken waren wij koplopers. De media wierpen zich erop en Aleid Truijens verwees in de Volkskrant naar onze berichtgeving in KomenskyPost. Voor ze het wist zat Anna Bosman aan de talkshowtafel van Umberto Tan.
Hier was meer aan de hand. Een groeiend aantal scholieren had gewoon moeite met het begrijpen van teksten. Dyslexie werd een businessmodel. Allerlei bureaus gaven dyslexieverklaringen, cursussen en met een officiële dyslexieverklaring (makkelijk te verkrijgen toen) mag je langer doen over je schriftelijk eindexamen.
Maar misschien heeft men nooit goed leesonderwijs gehad in de basisschool, was Anna Bosmans veronderstelling. Onderzoek van onder meer de onderwijsinspectie gaf haar gelijk. Ongeveer de helft van de basisscholen had het leesonderwijs niet op orde (2020) .
Anna Bosman vond al in 2017 haar ‘kanarie in de kolenmijn’ en had als een van de eerste het tekortschietende leesonderwijs blootgelegd. Inmiddels is de negatieve spiraal van 15% laaggeletterden onder 15-jarigen toen (iets anders dan de paar procent echte dyslectici), gestegen naar nu meer dan 30%. Samen met het lerarentekort is dit een maatschappelijk schandaal. Ook onderzoekers als de oud-lector Kees Vernooy en emeritus-hoogleraar Aryan van der Leij kwamen in het geweer. Marita Eskes schreef twee succesvolle boeken over leerlijn en leesvaardigheid
Helaas liet de politiek verstek gaan en is de kanarie overleden.
Wie brengt een nieuwe kanarie weer tot leven?
Jan Lepeltak
KomenskyPost kiest sinds haar bestaan jaarlijks eind december de onderwijs-infuencer van het jaar.
2023 Anna Bosman
2022 Amber Walraven
2021 Paula van Manen en Ton van Haperen
2020 Marita Eskes
2019 Eva Naaijkens
2018 Pedro De Bruijckere
Trudo Herman
Eerst leren lezen en tellen dus, voor ’t schoentje gaat knellen, ook in de 21ste eeuw. Er bestaan gelukkig eenvoudige methodes die de leerprestaties kunnen bevorderen: voldoende instructie, herhaling, automatisatie, rust in de klas en het belang inzien van taal, als drager van alle kennis die in alle vakken wordt aangeleerd. Constructivistisch, leerlinggecentreerd , zelfontdekkend leren of ervaringsgericht leren zijn hierbij inefficiënte vormen van leren, en benutten onvoldoende de mogelijkheden van taal. Pas als kinderen eerst hebben leren lezen met effectief en systematisch letter-klankonderwijs, kunnen ze lezen om te leren of te ontspannen. Leesplezier volgt op leesprestaties, niet omgekeerd. Ook zwemmen is meestal leuker als men het kan. Proficiat aan Anna Bosman om deze boodschap te helpen uitdragen.